Ο Αυτοκράτωρ Μιχαήλ ανήκει στις 'βυζαντινές τραγωδίες' του Αγγέλου Τερζάκη. Αναφέρεται στην ιστορία του Μιχαήλ Δ' του Παφλαγόνα, που βασίλευσε από το 1034 έως το 1041. Όμορφος, νέος, αλλά ταυτόχρονα ασθενικός, ανέβηκε στον θρόνο όταν τον ερωτεύτηκε η Ζωή η Πορφυρογέννητη, κόρη του Κωνσταντίνου Η' και πρώην σύζυγος του Ρωμανού Αργυρού. Ο συγγραφέας θεωρεί τον Μιχαήλ 'ήρωα του μαρτυρίου'. Αυτοκράτωρ σε χρόνια δύσκολα, άσημος κληρονόμος μιας σειράς αυτοκρατόρων που ανήκουν στη βυζαντινή εποποιία, έγινε μάρτυρας της παρακμής του κράτους και του εαυτού του. Μια ύπαρξη σε αγωνία, ζει διαρκώς σε μια διάθεση αμφιβολίας, μελαγχολίας και μετάνοιας και σταδιακά απομονώνεται, αφήνοντας τους άλλους να νέμονται την εξουσία. Όταν, όμως, οι ιστορικές συνθήκες το απαιτούν και ο εχθρός απειλεί τη Βασιλεύουσα και τη Θεσσαλονίκη, υψώνει το ανάστημά του και γίνεται πάλι ο ικανός πολεμιστής. Ζώντας διαρκώς σε μια πάλη με τον ίδιο του τον εαυτό, αγωνιώντας για τη σωτηρία της ψυχής του, ο Μιχαήλ θα βρει τελικά τη λύτρωση μέσα από τη βαθιά πίστη του στη χριστιανική θρησκεία, επιλέγοντας τη μοναχική ζωή. Ο Τερζάκης, σε αυτό το προδρομικό έργο που χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως 'η εντελέστερη απόπειρα ιστορικής τραγωδίας', αναδύει την ατμόσφαιρα όλης της ζωής του Βυζαντίου, της αυτοκρατορικής αυλής και του στρατού: τις δολοπλοκίες, το μυστικισμό και τη διαφθορά που κυριαρχούν σε ένα κράτος που βαδίζει προς τον όλεθρο.