«Εξαίρετη προσφορά του ΚΘΒΕ» είναι για την Εύη Σαρμή που εμψυχώνει μαρτυρίες επιζησάντων το θεατρικό ανέβασμα «Αρνούμαι να ξεχάσω», που σε σκηνοθεσία Ελευθερίας Τέτουλα ανεβαίνει στις 31 Αυγούστου, στον τόπο που έχασαν τις ζωές τους οι ήρωες του Χορτιάτη αφού προηγούμενα έζησαν όλη τη φρίκη της θηριωδίας Γερμανών και Ταγματασφαλιτών που αφάνισαν γενιές ολόκληρες ντόπιων κατοίκων και ξερίζωσαν φαμίλιες.
Όχι όμως και μνήμες που σ’ αυτή την επετειακή αναφορά, που «πάτησε» σε έρευνα πολύμηνη για τους καλλιτεχνικούς συντελεστές της παράστασης και σε ντοκουμέντα χρόνων που έγιναν βιβλίο με την υπογραφή του Γιώργου Χατζόπουλου, καλούμαστε να αναμετρηθούμε ως θεατές.
«Δυστυχώς ακόμη κι εμείς που ζούμε στη Θεσσαλονίκη κάτι έχουμε ακούσει, κάπως ίσως έχουμε κατανοήσει τα γεγονότα, στην ολότητά τους όμως κι επί της ουσίας δεν τα γνωρίζουμε», εξηγεί η Εύη Σαρμή, κουβεντιάζοντας για το έργο με τη Χρύσα Σάμου.
«Ήταν σπουδαία η κίνηση του ΚΘΒΕ για κοινωνικούς, συναισθηματικούς, ιστορικούς και όχι μόνο λόγους, να μας ωθήσει να ασχοληθούμε με τα πραγματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο πρόσφατο παρελθόν κυριολεκτικά στην γειτονιά μας… Πρόκειται για θέατρο – ντοκουμέντο, που τόσο σε μένα όσο και στους συναδέρφους μου, μας έδωσε το δικαίωμα να ερευνήσουμε περαιτέρω την ιστορία της Θεσσαλονίκης και του Χορτιάτη»
- Τι σας συγκλόνισε σ’ αυτή τη διαδρομή, ποια συναισθήματα είχατε να διαχειριστείτε;
«Με την έναρξη των προβών, θελήσαμε να δούμε ντοκιμαντέρ, να συναντήσουμε τις ιστορίες που έλαβαν χώρα εδώ όπως τις διηγήθηκαν η Ελένη και η Μαρία, επιζήσαντες ξαδέρφες, δεκάχρονα παιδιά τότε. Μείναμε άφωνοι μη μπορώντας να διαχειριστούμε όσα ακούγαμε, από τις μαρτυρίες τους, για την βιαιότητα των τεκταινομένων. Βιαιότητα από αδερφό σε αδερφό, από άνθρωπο σε άνθρωπο πέρα πάσας λογικής, που δε μπορεί να την συλλάβει ο ανθρώπινος νους.. ανάμεικτα συναισθήματα. Στην αρχή νιώσαμε οργή, θυμό, μίσος, πόνο…
Όταν έχεις να διαπραγματευτείς υποκριτικά τέτοιου διαμετρήματος συμβάντα χρειάζεται να «πιαστείς» από κάποια λογική συνοχή που να δικαιολογεί ίσως την λειτουργία. Κι όμως.. εδώ αδυνατούσαμε να καταλάβουμε ποια ψυχική κατάσταση ώθησε μια επίλεκτη ομάδα Γερμανών και ταγματασφαλιτών σε τέτοια ειδεχθή εγκλήματα.
- Δεν το αποδώσατε σε αναλόγιο, δεν ορίσατε ρόλους συγκεκριμένους επί σκηνής αλλά περάσατε σε μια διαφορετική προσέγγιση…
Ναι, είναι ένα «χορικό» όλο αυτό που συμβαίνει επί σκηνής. Και το κείμενο του Χατζόπουλου. Ένας χορός αρχαίας τραγωδίας. Είμαστε πότε οι άνθρωποι που έπραξαν και πότε εκείνοι που εισέπραξαν την τραγωδία των γεγονότων. Η Ελένη Γκουραμάνη, ήταν παιδί όταν διαδραματίζονταν οι σφαγές και ακριβώς επειδή συντελέστηκαν στον φούρνο της οικογενείας της, μπόρεσε να ξεφύγει, επειδή γνώριζε τα κατατόπια. Η έρευνα που προηγήθηκε του πονήματος είναι από αφηγήσεις που συνέλεξε ο συγγραφέας βασιζόμενος σε βιβλία, εφημερίδες εποχής και προσωπικές μαρτυρίες.
- Πώς νιώθετε που στο κοινό θα βρίσκονται άνθρωποι που είχαν άμεση σύνδεση, οικογενειακούς δεσμούς και σχέση με θύματα και επιζήσαντες;
Νομίζω ότι το μαγικό με το θέατρο είναι ότι εκτός των άλλων σου δίνει το δικαίωμα να προσεγγίσεις με τρυφερότητα το κομμάτι της μνήμης όταν διαχειρίζεσαι αλήθειες προκειμένου να μην περνά στη λήθη. Πρέπει να συντηρείς τη μνημοσύνη, ίσως γιατί είναι «φάρμακο» που θα ανακουφίσει τον πόνο των ανοιχτών πληγών. Ξέρεις.. κι εμείς συζητήσαμε αρκετά πριν ληφθεί η απόφαση για το που και πώς θα δοθεί χωροταξικά το έργο και καταλήξαμε ότι εκεί που βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι με εντυπωμένα σε μαρμάρινη πλάκα τα ονόματα όλων όσων θυσιάστηκαν, με θεατές παρακείμενα εγγόνια και δισέγγονα, εκεί πρέπει να ανοίξουμε την αυλαία της ιστορίας. Είναι ένας διαφορετικός φόρος τιμής… Νιώθω πως είναι και λίγο χρέος μας να αναμετρηθούμε με τις αλήθειες αυτών των ανθρώπων. Στο θέατρο υπάρχει αυτή η πολυτέλεια, να λέγονται τα πράγματα με καθαρότητα και αγνότητα. Ούτε διδακτικά, ούτε επιθετικά.
Σίγουρα δεν είναι εύκολο για κάποια συγγενικά πρόσωπα να το διαχειριστούν όλο αυτό που θα συμβεί μπροστά τους. Ο δικός μου ο παππούς λόγου χάρη εξορίστηκε στη Μακρόνησο. Κάθε που τυχαίνει να ακούσω ή να δω οτιδήποτε αφορά σε εκείνα τα χρόνια, με πιάνει το στομάχι. Πονάει όλο μου το σώμα. Λέω, μπορεί αυτός που εξιστορεί στο ντοκιμαντέρ που βλέπω να τον είχε δει, να τον γνώριζε, να υπήρξαν στο διάστημα της εξορίας φίλοι… Κι όλοι γίνονται αίφνης ο Ρίτσος, ο Κατράκης, παππούδες μου… Νιώθω απόλυτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Μακρονήσου. Με τον ίδιο τρόπο συναισθάνομαι και τους απογόνους – όσοι άφησαν απογόνους πίσω - γιατί ας μην ξεχνούμε πως κόπηκαν γενιές ολόκληρες, σπίτια ξεριζώθηκαν, οικογενειακές γραμμές ρήμαξαν…
- Ένα έργο μόλις μισής ώρας που όμως φαντάζει τόσο πλήρες…
Και τι παραπάνω να πεις; Από την ώρα που ξεκινά το έργο ως το πέρας του είναι στοχευμένη αφήγηση γεγονότων. Δεν μας αφορούσε αν θα έκλεινε ή θα άνοιγε χρονικά. Δεν ήταν ζητούμενό μας ο λιγότερος ή περισσότερος χρόνος. Όσο για το αναλόγιο δεν υπήρξε στα πλάνα μας ποτέ ως εκδοχή. Ανάγκη της ομάδας ήταν να αναπνεύσει μαζί με τους πρωταγωνιστές. Να τους δώσουμε ξανά φωνή κι υπόσταση, σώμα κι αίμα… Οι θεατές θα συγκινηθούν, θα σφιχτούν, θα θυμώσουν, θα μείνουν μετέωροι και θα συνδεθούν.. Και ποτέ ξανά πηγαίνοντας στον Χορτιάτη για τις ταβέρνες και τους εξοχικούς περιπάτους οι επισκέψεις δεν θα είναι ίδιες. Θα' χει σταλάξει μέσα τους ένα κομμάτι μνήμης γιατί οι τόποι κουβαλούν τις ιστορίες τους διαχρονικά κι εμείς οφείλουμε να τις γνωρίζουμε. Το ΚΘΒΕ, το θέατρο ως αποστολή, ως τέχνη, κάνει ένα σπουδαίο βήμα με την παράσταση αυτή. Το θέατρο οφείλει να αφηγείται ιστορίες που τσάκισαν, είναι προσφορά στο κοινωνικό σύνολο το θέατρο-ντοκουμέντο.
Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου
Τρίτη 31 Αυγούστου 2021
Οικία Νταμπούδη, Χορτιάτης
Συμπαραγωγή ΚΘΒΕ – Δήμου Πυλαίας Χορτιάτη
Ελεύθερη Είσοδος
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Ελευθερία Τέτουλα
Σκηνικά αντικείμενα - Κοστούμια: Μαρία Καβαλιώτη
Μουσική: Ηρακλής Παναγόπουλος
Φωτογράφιση παράστασης: Τάσος Θώμογλου
Σχεδιασμός δημιουργικού: Σιμώνη Γρηγορούδη
Παίζει βιολί επί σκηνής ο Ηρακλής Παναγόπουλος
Διανομή με σειρά εμφάνισης:
Μάρτυρας 1: Εύη Σαρμή
Μάρτυρας 2: Ελευθερία Τέτουλα
Μάρτυρας 3, Σούμπερτ: Χρήστος Παπαδημητρίου
Μάρτυρας 4, Αντάρτης, Ταγμασφαλίτης: Δημήτρης Σιακάρας
Είσοδος ελεύθερη
Απαραίτητη η προκράτηση θέσης στα τηλέφωνα 2313 30 10 61 & 2313 30 10 62