Ίριδα στους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, την εμβληματική παραγωγή του ΚΘΒΕ, που αυτή την Παρασκευή κάνει πρεμιέρα σε μετάφραση Κώστα Γεωργουσόπουλου και σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα στο Θέατρο Δάσους η Κλειώ Δανάη Οθωναίου, σε μια ανάπαυλα από τις εντατικές πρόβες, μας συστήνει την θεά που υποδύεται, τον δάσκαλο σκηνοθέτη της παράστασης, φτιάχνει την δική της Ιδανική Πολιτεία, και μιλά για τις πληγές της πανδημίας που θα διαμορφώσουν διαφορετικά το αύριο του θεάτρου.
- Με την τάση φυγής απ’ την πραγματικότητα που διατρέχει το έργο, επίκαιρη παρά ποτέ μετά την πανδημία, («αυτή η πανδημία θα τα διαλύσει όλα», είχες σημειώσει τον Δεκέμβρη δημοσίως), οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη καθίστανται επιβεβλημένες για δεύτερη σεζόν…
Προσωπικά το κείμενο το συναντώ μετά την εμπειρία του χειμώνα, που εξ’ όσων κατάλαβες, ο εγκλεισμός με επηρέασε έντονα ψυχολογικά. Προσεγγίζω λοιπόν τους Όρνιθες με αυτή τη γλυκόπικρη μελαγχολία της φυγής, το ουτοπικό μετά ή το αλλού.. κι έχω την απόλυτη ανάγκη να φορέσω φτερά απ’ τη μια και να πετάξω και την ίδια στιγμή νιώθω την μελαγχολία ότι η συνθήκη που ζήσαμε μου τα έχει κόψει… Είναι αυτή η αίσθηση της ανικανότητας δια-φυγής που κυριαρχεί.
Την ίδια στιγμή είμαι περιχαρής για το αντάμωμα με συναδέρφους και πάλι, με το κοινό και αυτό το υπέροχο κείμενο του Αριστοφάνη που παραμένει σε σημεία του ανεξερεύνητο. Αν και για δεύτερη σεζόν το προσεγγίζω, νομίζω ότι δεν έχει ξεκλειδωθεί απόλυτα. Στις πρόβες μπήκαμε σωματικά.
Έτσι, ενώ σε άλλα σημεία είναι ευδιάκριτα τα νοήματα, όπως η τεχνητότητα και το πόσο απλά χωρίς φτερά όντα είμαστε όλοι οι άνθρωποι, σε κάποια άλλα μένει να τον ερευνήσουμε και να κατανοήσουμε και γιατί τα έγραψε. Αργότερα, έχοντας τον χρόνο να μελετήσω περισσότερο, έμαθα πως την εποχή που γράφονται οι Όρνιθες, οι Αθηναίοι έρχονται αντιμέτωποι με τον μεγάλο λιμό κι η πόλη βρίσκεται σε δεινή οικονομική κρίση. Ο Αριστοφάνης γράφει απογοητευμένος από την όλη κατάσταση που συγγενεύει κατά πολύ με τη σημερινή.
- Φέτος οι Όρνιθες θα είναι διαφορετικοί λοιπόν;
Αυτό το φτερούγισμά τους που είναι κάτι όμορφο και γλυκό και ονειρικό και παραπέμπει σε μια ρομαντική ατμόσφαιρα σαν να είναι πιο σκληρό, πιο άγριο φέτος… Βλέπω την ανάγκη να πετάξουμε με οργή, να χτυπήσουμε τα φτερά μας θυμωμένα και με άλλη ένταση…
Ανήκοντας προσωπικά σε ευπαθή ομάδα, φέτος, δεν θα ανοίξω φτερά με τον χορό. Θα παραμείνω περίκλειστη στο ρόλο της Ίριδας αποκλειστικά. Νιώθω αδύναμη και παραλυμένη από τον φόβο που το αβέβαιο της πανδημίας γέννησε όλο το προηγούμενο διάστημα. Και επειδή αδυνατώ να πω ψέματα ούτε καν στον ίδιο μου τον εαυτό όπως επί παραδείγματι κάνουν οι αθλητές για να ντοπάρουν μυαλό και νου πριν τον αγώνα, ως άλλη άμυνα μπροστά στην πρόκληση της νίκης, δεν είμαι σε θέση να πω «ας είναι… συνεχίζουμε τη ζωή μας…»
Τον φόβο μου τον κουβαλώ παντού.. και στη σκηνή.. και έχω ανάγκη την παράσταση, γιατί η διάδραση με το κοινό, είναι που θα μου δώσει την δύναμη να ξεπεράσω ότι νιώθω.
- Το θεατρικό ένστικτο του σκηνοθέτη Γιάννη Ρήγα ήταν που οδήγησε πέρσι στην οικονομία, στον σεβασμό στη μετρική, στη μεστότητα μηνυμάτων και την ανεπιτήδευτη ευρηματικότητα…
Ο Ρήγας δεν είναι η περίπτωση του εγκεφαλικού σκηνοθέτη. Είναι άνθρωπος του σώματος και της ψυχής και δάσκαλος με το δέλτα κεφαλαίο! Εγώ δεν ευτύχησα να είμαι μαθήτριά του καθώς αποφοίτησα από το Εθνικό, αλλά όλα τα παιδιά που υπήρξαν στα έδρανά του, τον περιβάλλουν με τόσο σεβασμό και το κατανοώ απόλυτα αφού αναπτύχθηκε μεταξύ τους σχέση στοργής. Και ξέρεις, τίποτε ωραιότερο δεν υπάρχει από τον δάσκαλο που μπορεί και μεταλαμπαδεύει από γενιά σε γενιά την τέχνη της υποκριτικής, εκμηδενίζοντας τον εγωισμό του, για να αφήνει θέση στους επόμενους, για να κοιτά την νέα γενιά να μεγαλώνει να προχωρά και να μεγαλουργεί.
Ο Γιάννης είναι ένας άνθρωπος που κράτα ατόφια την παιδικότητά του κι αυτό είναι τόσο όμορφο, γιατί σ’ αφήνει ελεύθερο, δίχως να σου επιβάλλει τρόπους, δρόμους και εκφραστικά μέσα να αποφασίσεις την αισθητική σου χωρίς να σε μανιπουλάρει.
Επίσης, η περίπτωση Γιάννης Ρήγας έχει θα έλεγα ενδιαφέρον ανάλυσης και σε ψυχολογικό εκτόπισμα, καθώς είναι σπουδαίο να μην έχεις να αποδείξεις τίποτε και σε κανέναν.. και έτσι να μπορείς να αφήνεις τα πράγματα να ρέουν κι ακόμη κι αν αποτύχεις, να έχεις τη γενναιότητα να πιάσεις τα πράγματα από την αρχή… Φυσικά και αγαπά την παράσταση σταθμό του Κουν, τη δική του παράσταση, όμως την ίδια στιγμή ξέρει να την ξεπερνά και να δημιουργεί ιστορία αγαπώντας έναν προς έναν μας όλα του τα παιδιά.
Περάσαμε όλοι μας δύσκολες στιγμές στη διάρκεια της πανδημίας, αυτή η αγάπη του κι η συμπαράσταση με την άδολη ματιά του παιδιού που κρύβει πάντα μέσα του μας ενισχύει κάθε μέρα πιο πολύ για να ξεπεράσουμε τα πάντα και να πατήσουμε σανίδι ξανά… Κι έχουμε ανάγκη απ’ το κοινό, σε μια εποχή όπου τα έργα και το θέατρο δεν θα είναι ποτέ ξανά τα ίδια… Μετά την παγκόσμια περιπέτεια, θα αναζητούνται πιο βαθείς και πιο απλοί και ουσιαστικοί ρόλοι κι έργα. Και το θέατρο θα περάσει σε μιαν άλλη εποχή, μιλώντας δίχως έπαρση κι εγωισμό, το ίδιο κι οι άνθρωποί του.. που βγαίνουν πληγωμένοι όχι μόνο απ’ τον εγκλεισμό και την απομόνωση αλλά και με το στίγμα των γεγονότων που είδαν το φως της δημοσιότητας.
Ζω ακόμα σοκαρισμένη από την εικόνα του δασκάλου μου στη φυλακή. Η θλίψη μου είναι ανείπωτη για τα θύματα. Αφού μου πήρε χρόνο να συνειδητοποιήσω τι πραγματικά συνέβη, είχα να επουλώσω την προσωπική λαβωματιά που δέχθηκα, γιατί δεν είναι εύκολο, όταν άνθρωποι που σε δίδαξαν κείμενα, πνευματικότητα, ατμόσφαιρα ψυχής κι εποχών να μαθαίνεις πόσο κατάπτυστα απάνθρωπα παραβατικά φέρθηκαν. Είναι και θλιβερό και ντροπιαστικό συνάμα. Νομίζω ότι στο χώρο μας κανείς μετά από όλα όσα συνέβησαν δεν θα είναι ίδιος πια. Κοιταζόμαστε όλοι αλλιώς, είμαστε άλλοι. Έπεσαν οι κουρτίνες, πέσαν οι μάσκες... εκεί μέσα γίνονταν πράγματα και δεν ειπώνονταν… τα κρύβανε πριν. Τώρα είμαστε νοιώθω πιο ελεύθεροι να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, γίναμε πιο ειλικρινείς όλοι μας..
- Και ο ρόλος της Ίριδας στους «Όρνιθες»;
Είναι εξαιρετικό για μένα να ζω αυτή την συνθήκη με την Ίριδα που δεν φοβάται τον θάνατο. Λέει επί σκηνής: «είμαι Θεά, είμαι Αθάνατη»… Αυτόν λοιπόν τον κόντρα ρόλο τον απολαμβάνω αφάνταστα καθώς εγώ η φοβητσιάρα, η εύθραυστη, παίζω μ’ αυτό το υπέροχο κοστούμι της ενδυματολόγου μας.. και φορώντας το προσωπείο μου βρίσκω για δευτερόλεπτα την αίσθηση της αθανασίας. Κι αν είναι αλήθεια πως ο εγκέφαλός μας καταγράφει τις σκέψεις μας, αν το επαναλαμβάνω με ευλάβεια, στο τέλος νομίζω θα ξεπεράσω όλες μου τις φοβίες κυριολεκτικά!
- Και η ωραιότητα;
Μακριά από μένα η κουβέντα αυτή… με ξεβολεύει. Σχεδόν με ενοχλεί, γιατί ποτέ δεν αισθάνθηκα ωραία! Όταν με βάφουν ή όταν με χτενίζουν, ή μου φορούν ρούχα για τις ανάγκες γυρισμάτων ή έργων, αναγκαστικά μπαίνω στο καλούπι, στα παπούτσια της όμορφης… Όμως δεν ανήκω στην περίπτωση εκείνη των γυναικών που ζουν με αυτό. Ίσως φταίει το γεγονός πως η μητέρα μου δεν περιποιούνταν τον εαυτό της. Δεν ήταν αυτοσκοπός της.. κι αν υποτεθεί ότι με τα χρόνια τείνουμε να μοιάζουμε στις μητέρες μας, μάλλον της έμοιασα… Δε βάφομαι στην ιδιωτική μου ζωή ποτέ σχεδόν… Ίσως μόνον όταν θέλω να ανεβάσω την ψυχολογία μου, ίσως επειδή με διέπει και η Χριστιανική αντίληψη που λέει πως όποιος πολυασχολείται με την εξωτερική του εμφάνιση δεν είναι καλός άνθρωπος (και ας μην παρεξηγηθεί αυτό που λέω).
Και ως βαθιά φεμινίστρια συνηθίζω να επαναλαμβάνω «κάτω η πατριαρχία»! Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τάχιστα την αντίληψη του ωραίου φύλου που μας εγκλώβισε χρόνια τώρα. Να μη φοβόμαστε να κάνουμε ειρήνη με τα χρόνια, τα ψεγάδια, τις ρυτίδες, τα γηρατειά όταν αυτά χτυπήσουν την πόρτα μας… Η δύναμή μας δεν είναι η ομορφιά μας. Το «είναι» μας είναι η σπουδαιότητα της ωραιότητάς μας. Δεν λέω να παραιτηθούμε… αλλά πρέπει να παρατήσουμε την ναρκισσιστική αίσθηση που επιβάλει το «περπατάω και θαμπώνω βλέμματα». Πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα, όλο αυτό θα φθάσει σε ένα τέλμα και τότε η ανθρωπότητα θα το κλωτσήσει.. και μαζί όλα τα γυάλινα και ψεύτικα, μάτια, δόντια, μαλλιά, νύχια… Δε θα κρατήσει πολύ ακόμη όλο αυτό.
- Προσωπικά με τρομάζει και η εξάρτηση της νεολαίας από τα social media… που τους αποτρέπει απ’ την ζωή εκεί έξω, εγκλωβίζοντάς τους κυριολεκτικά σε «κουτάκια» ψεύτικης εικόνας…
Τα παιδιά δεν φταίνε! Χειραγωγούνται με έναν τρόπο. Εδώ χειραγωγούμαστε εμείς. Πιστεύω ότι αυτό που τα οδηγεί στην εικονική τους πραγματικότητα είναι η ανάγκη τους να αγαπηθούν, να αγκαλιαστούν, να γίνουν αποδεκτά αλλά δυστυχώς συμβαίνει με λανθασμένο τρόπο. Που μάλιστα τους οδηγεί σε κενό. Ούτε ικανοποίηση λαμβάνουν από το fake δημιουργήματά τους με τα δεκάδες φίλτρα, τα ποσταρίσματα και τα εκατοντάδες ανούσια like, ούτε θαυμασμό μπορούν να αισθανθούν, αφού γνωρίζουν πως η εικόνα τους είναι κατασκευασμένη και καταρριπτέα. Δεν είναι οι ίδιοι που φιγουράρουν στα social media, αλλά τα είδωλά τους, τα τόσο εύθραυστα, τα τόσο ψεύτικα. Και αυτόματα νιώθουν τόσο αγχωμένοι πως κάποια στιγμή θα αποκαλυφθούν.. και τότε θα αυτοαναιρεθούν και θα καταρρεύσουν. Είναι καλό να πιάσουμε πάτο, μήπως και μπορέσουμε να ορθώσουμε ανάστημα.. και θα πιάσουμε πάτο, είμαι βεβαία. Και για να κάνω μια σύνδεση με τα προηγούμενα, όταν τα πρόσωπα που είχαμε ψηλά καταβαραθρώθηκαν, μαζί κατέπεσαν κι οι ψευδοαντιλήψεις τους και οι ψευτοεικόνες τους και οι ψευτοδιανοούμενοι σκηνοθέτες και οι ψευτοσπουδαίοι ηθοποιοί.. Νομίζω έγινε ένα πρώτο ξεσκαρτάρισμα. Και θα πω μια φράση δάνειο: «είμαστε μια μικρή πόλη, είμαστε μια μικρή χώρα.. και όλοι γνωριζόμαστε και δεν μπορούμε να παριστάνουμε τίποτε». Aυτό που μας απομένει είναι να είμαστε αληθινοί!
- Στήνεται υπερβατικά η Νεφελοκοκκυγία… Από ποιες δυναμικές αξίες είναι φτιαγμένη η δική σου; Πώς την ονειρεύεσαι;
Αφού είναι ουτοπική η Πολιτεία που στήνουμε, ονειρικά – υπερβατικά θα σου απαντήσω…
Θα ήθελα να μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι από την ιδέα του θανάτου. Να με βεβαίωναν πως και μετά θάνατον ζωή θα υπάρχει και με τους αγαπημένους μου ανθρώπους θα ξανασυναντιόμουν στα σύννεφα και ποτέ κανείς ουσιαστικά δεν θα χανότανε ποτέ.
Επίσης, οι έρωτες, θα ήταν στην Πολιτεία αυτή παντοτινοί, δεν θα είχαν τέλος, ανεξάντλητοι, ανεξίτηλοι, μοναδικοί και υπέροχοι θα ήταν αιώνιοι.
Και τέλος θα ήθελα στις κοινωνίες των ανθρώπων να μην περίσσευε κανείς μας. Κανείς να μην αισθανόταν περιφρονημένος από κανέναν κι όλοι να ξέραν τη θέση τους.. και πως είναι εξίσου σημαντικοί και μοναδικοί. Δεν θα είμασταν ποτέ πολλοί ή περίσσιοι… Πάντα ως αξιακές μονάδες αναντικατάστατες θα λογιζόμασταν και δεν θα εκλείπαμε ποτέ.
Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου
16 & 17 Ιουλίου
Θέατρο Δάσους
Συντελεστές: Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης, Σκηνοθεσία: Γιάννης Ρήγας, Σκηνικά: Κέννυ ΜακΛέλλαν, Κοστούμια: Δέσποινα Ντάνη, Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης, Χορογραφία: Δημήτρης Σωτηρίου, Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος, Μουσική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου, Μάσκες: Μάρθα Φωκά, Κίνηση μάσκας: Σίμος Κακάλας, Βοηθός σκηνοθέτης: Μιχάλης Σιώνας, Βοηθός σκηνοθέτη: Αντρέας Κουτσουρέλης, Β΄ Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης, Βοηθός ενδυματολόγου: Τατιάνα Νικολαΐδου, Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελευθερία Αγγελίτσα (Τριβαλλός), Koρίνα Αθανασούλα (Κοράκι), Λίλα Βλαχοπούλου (Υπηρέτης του Έποπα), Ιωάννα Δεμερτζίδου (Κήρυκας, Πουλί από το παρελθόν), Δημήτρης Διακοσάββας (Κινησίας), Άννα Ευθυμίου (Κοράκι), Αριστοτέλης Ζαχαράκης (Επιθεωρητής, Ψευδομάρτυρας), Αλίκη Ζαχαροπούλου (Κοράκι), Χριστίνα Ζαχάρωφ (Ψευδομάρτυρας, Δούλος), Ήριννα Κεραμίδα (Ψευδομάρτυρας, Δούλος), Μαριάννα Κιμούλη (Κήρυκας), Γιώργος Κολοβός (Προμηθέας), Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη (Κήρυκας), Νίκος Κουσούλης (Β΄ Αγγελιοφόρος), Μάρα Μαλγαρινού (Κήρυκας, Πουλί Δερβίσης), Τατιάνα Μελίδου (Ψευδομάρτυρας, Βασιλεία), Χρυσή Μπαχτσεβάνη (Κήρυκας), Κλειώ-Δανάη Οθωναίου (Ίρις), Βασίλης Παπαδόπουλος (Έποπας, Μέτων, Ψευδομάρτυρας), Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Ηρακλής), Στέφανος Πίττας (Συνταγματολόγος), Θανάσης Ραφτόπουλος (Μέτων, Ψευδομάρτυρας), Θανάσης Ρέστας (Α΄ Αγγελιοφόρος, Ποσειδών), Γιάννης Σαμψαλάκης (Ευελπίδης), Κατερίνα Σισίννι (Αγγελιοφόρος), Βασίλης Σπυρόπουλος (Ιερέας), Γιάννης Τσεμπερλίδης (Ποιητής), Ιώβη Φραγκάτου (Χρησμολόγος), Ταξιάρχης Χάνος (Πεισθέταιρος)
Χορός των πουλιών: Ελευθερία Αγγελίτσα, Koρίνα Αθανασούλα, Λίλα Βλαχοπούλου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Δημήτρης Διακοσάββας, Άννα Ευθυμίου, Αριστοτέλης Ζαχαράκης, Αλίκη Ζαχαροπούλου, Χριστίνα Ζαχάρωφ, Ήριννα Κεραμίδα, Μαριάννα Κιμούλη, Γιώργος Κολοβός, Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη, Νίκος Κουσούλης, Μάρα Μαλγαρινού, Τατιάνα Μελίδου, Χρυσή Μπαχτσεβάνη, Κλειώ-Δανάη Οθωναίου, Βασίλης Παπαδόπουλος, Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Στέφανος Πίττας, Θανάσης Ραφτόπουλος, Θανάσης Ρέστας, Κατερίνα Σισίννι, Βασίλης Σπυρόπουλος, Γιάννης Τσεμπερλίδης, Ιώβη Φραγκάτου
Περισσότερα