Βασίλης Σπυρόπουλος: Ο Κάλβος είναι το κίνητρο!
Η φράση του «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», είτε το θέλουμε, είτε όχι, αποκτά διαχρονική έννοια.
Έρχεται να αντιπαρατεθεί με την ενδοτικότητα, την καταστολή, τη φοβία, την ανασφάλεια και να αποδείξει στον καθένα μας, ότι από τότε μέχρι και σήμερα, τα πάντα πρέπει να ορίζονται από τη δική μας βούληση, η οποία μάλιστα, δεν θα πρέπει να αναστέλλεται απ’ οποιαδήποτε μορφή εξωγενούς καταστολής.
Αυτό καταδεικνύει ο Κάλβος σε μια περίοδο όπου τα επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη, άνθισαν εμπνευσμένα απ’ τις ιδέες του διαφωτισμού. Συναντούμε μια Ευρώπη με μια διάθεση ανατροπής πραγμάτων που ορίζονταν από αντιλήψεις συντηρητικές και κατασταλτικές έναντι των ανθρώπινων αξιών.
Η ιδιάζουσα γλώσσα του ποιητή συνίσταται στο ότι σκεφτεται ιταλικά, ενώ γραφει ελληνικά.
-Γιατί να παρακολουθήσω την θεατρική σας πρόταση;
Αξίζει κανείς να ακούσει, να έρθει σε επαφή, με την ποίηση του Κάλβου, ο οποίος αν και γνωρίζουμε όλοι ότι δεν ήταν και τόσο αποδεκτός στην εποχή του, (ήταν αρκετά περιθωριοποιημένος, αντισυστημικός και μόνον πολύ αργότερα με μια διάλεξη που έδωσε ο Παλαμάς στον Παρνασσό αναδεικνύεται το μέγεθός του), έβαλε τον ρομαντισμό και την επαναστατικότητα στο λόγο του, που ακόμη και σήμερα είναι ικανοί να παροτρύνουν, να συνεγείρουν, να ενεργοποιήσουν συνειδήσεις.
Σε μια εποχή μάλιστα, που εντός εισαγωγικών, η κανονικότητα ορίζεται ή επιβάλλεται με κατασταλτικά μέσα, ο Κάλβος με τον λόγο του, υπενθυμίζοντας διαρκώς το «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», μας θέτει μπροστά στη διαχρονική ευθύνη πως τα πάντα εξαρτώνται και πρέπει να εξαρτώνται από εμάς.
Ο λόγος του, φέρνει την ανάγκη της ελευθερίας, έναντι της ό,ποιας δουλικότητας του ό,ποιου λαού και της ό,ποιας μορφής εξουσίας του κάθε ανώνυμου αφέντη.
-Σε υποτιθέμενη συνάντηση, τι νομίζεις ότι θα συζητούσατε; Τι θα του έλεγες, τι θα του ζητούσες;
Ξέρεις, στη διάρκεια των προβών, πολλές φορές σκέφτηκα, πώς θα αντιμετώπιζε ο Κάλβος, τη συγκεκριμένη εποχή. Μια εποχή φόβου, κι ανασφάλειας εξ’ αιτίας της πανδημίας, μιας ζωής που τα πάντα ορίζονται από ένα διαρκές ερωτηματικό δίχως όμως να μπορείς να προσδιορίσεις το αύριο και όπου αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ότι ο φόβος συνεχίζει να είναι το πιο κατασταλτικό συναίσθημα.
Επειδή όμως η σιωπή είναι συγχρόνως και συνενοχή, κοιτάζοντας τον Κάλβο στα μάτια, θα απαιτούσα σχεδόν να συνεχίζει να μας προτρέπει, να μας κινητοποιεί, να μας συνεγείρει.
Και θα ευελπιστούσα να ακούσω να μας λέει πως δεν πρέπει να δειλιάζουμε, αλλά να διεκδικούμε το αυτονόητο: την ελευθερία μας πάντα με τόλμη ανεξαρτήτως κόστους.
Το γεγονός ότι δεν έχει αποτυπωθεί η φυσιογνωμία του, το πορτρέτο του, δίνει το περιθώριο σε κάθε αναγνώστη να δημιουργήσει την εικόνα του ανάλογα με τα συναισθήματα που του προκαλούνται διαβάζοντάς τον… Επειδή πάντα η επαναστατικότητα συνδυάζεται με τον ρομαντισμό, και μέγας εκφραστής αυτού του κράματος είναι ο Κάλβος, νομίζω ότι η πένα του, η γραφή του, προσδιορίζει την εικόνα του τόσο αόριστη και τόσο μετέωρη, αλλά συνάμα τόσο ακριβής και συγκεκριμένη για τον καθένα μας.
-Την παράσταση διατρέχει ένα σακίδιο που όλοι σας φοράτε… μας ταξιδεύετε στον χρόνο και νιώθουμε το βάρος του … Εννοιολογικά ποια ευθύνη κουβαλάς στο δικό σου σακίδιο;
Είναι όντως συμβολικό στοιχείο και αφορά σε όσα κουβαλά ο καθένας μας στην πλάτη του. Προφανές είναι πως ο καθένας μας ξεχωριστά επιλέγει τι θα βάλει στο δικό του σάκο. Όπως ο καθείς εξ’ ημών, ορίζει τι θα αναζητήσει κάθε στιγμή ανοίγοντάς τον. Προσωπικά πιστεύω ότι, ανοίγοντάς τον θα συναντήσω μέσα τις προσδοκίες μου, τις αναζητήσεις, τις αντιφάσεις και ενίοτε τους συμβιβασμούς μου (γιατί, μη μου πει κανείς ότι δεν έχει κάνει συμβιβασμούς στη ζωή του) και θα προσπαθήσω να αλιεύσω πράγματα που με κάνουν το δυνατό περισσότερο να αισθάνομαι ειλικρινής. Πιστεύω πως σε ότι κάνουμε ο καθένας στη ζωή του, η αλήθεια πρέπει να μας ορίζει.
Με δεδομένο λοιπόν, ότι το θέατρο είναι ένα ψέμα που λέει την αλήθεια, πιστεύω ότι, όσο πιο ειλικρινή πράγματα επικαλείται ο καθένας μας, τόσο πιο έντιμες θα είναι και οι σχέσεις μας κι η προσωπική επανάσταση μας θα ορίζεται από πράγματα με γνώμονα να γίνουμε καλύτεροι…
Γιατί, όσο μεγαλώνω, το βασικό μου αίτημα είναι να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος, εύχομαι και να το επιδιώκω. Κι ο Κάλβος, ίσως σε έναν βαθμό, βοήθησε σε αυτό, όχι μονάχα εμένα αλλά και όλους όσοι είχαμε εμπλακεί, σ’ αυτό το δίμηνο συντροφικό ταξίδι μαζί του.
-Ένα ταξίδι που όπως σκηνοθετήθηκε, όχι μόνο μας γύρισε δυο αιώνες πριν αλλά και χιλιάδες χρόνια πίσω, έτσι καθώς αποδώσατε τον λόγο του, ως άλλος αρχαίος χορός… Μάλιστα η καταληκτική αφαιρετική προσέγγιση του Εθνικού Ύμνου, γέννησε εκτός των άλλων και μια διάθεση ελπίδας για τους αιώνες που θα ακολουθήσουν….
Ξεκινώντας απ’ την εικόνα του αρχαίου δράματος, όταν ο χορός ορίζεται από προσωπικότητες που συνθέτουν την εκάστοτε κοινωνία της Πόλης με διαφορετικά χαρακτηριστικά ο καθένας, όλα αυτά τα διαφορετικά χαρακτηριστικά κάποια στιγμή συγκλίνουν σε έναν κοινό στόχο.
Στην περίπτωσή μας, είναι, αν μεταφερθούμε 200 χρόνια πριν, η ανάγκη για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού κι η ανάκτηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Η εθνική ανεξαρτησία αν έρθουμε στο σήμερα, ορίζεται από την προσωπική ανεξαρτησία του καθενός μας. Η κατάκτηση της προσωπικής ανεξαρτησίας, ίσως είναι η πιο επαναστατική πράξη που θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει.
-Τέλος ποια φράση σταχυολογείς, που αγαπάς πολύ να ακούς ή να λες;
«Όταν του ανοήτους φεύγω θνητούς, με δέχονται αι πατρικές σου αγκάλαι. Η ελπίς μου εις την αγάπην σου στηρίζεται όλη»
Κι εγώ προσθέτω να επιλέξω ανάμεσα στο τι ελπίζω και στο τι είναι αυτό που θα αγαπήσω περισσότερο.
ΚΘΒΕ
Ανδρέας Κάλβος - Αγέλαστο Τέκνο Πολυτέκνου Θεάς
Σκηνοθεσία: Κώστας Χαλκιάς