Κατερίνα Σισίννι: Ήταν μια πολύ καλή υπενθύμιση της ιστορίας μας ο Κάλβος. Ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές αφού και ευτυχώς σε αντιδιαστολή με τους παππούδες μας και τους γονείς μας οριακά, η δική μας γενιά δεν είχε καμία επαφή (και ευτυχώς) ούτε με πολέμους, ούτε με αγώνες κι αγωνίες για το κατάκτημα της εθνικής ελευθερίας.
Οπότε, η επέτειος αλλά και συγκεκριμένα, το δρώμενο που φτιάξαμε υπό τον τίτλο ΑΓΕΛΑΣΤΟ ΤΕΚΝΟ ΠΟΛΥΤΕΚΝΟΥ ΘΕΑΣ, ήταν μια στιβαρή, μιαν αναγκαία υπενθύμιση του τί θέλει στην ουσία να πει η φράση : «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία».
Φαντάζει ευανάγνωστο αλλά δεν είναι. Το τραγουδήσαμε στην παράσταση, το μάθαμε απ’ τον υπεύθυνο μουσικής διδασκαλίας, Παναγιώτη Πάρλα, όμως, μας πήρε χρόνο, όσο κι αν ακούγεται απλό.
Την τόλμη δεν την επέδειξαν μόνον οι πολεμιστές του 1821. Ιαχές πολέμου, ανάγκη για αποτινάξεις ζυγών και καθεστώτων, ζήσαν και ζουν άνθρωποι μέχρι και σήμερα. Είναι οι πρόσφυγες, οι λαοί που τρομαγμένοι απ’ τα δεινά ενός πολέμου που δεν θέλησαν οι ίδιοι ποτέ, ψάχνουν στους χάρτες πατρίδες.
Θέλει τόλμη, να ακολουθήσεις τη ζωή, να μην αφήσουν το γένος τους να σβήσει, να μην πεθάνουν ούτε οι ίδιοι, μήτε οι γονείς και τα παιδιά και η ιστορία τους.
Το πόνημά μας λοιπόν όσο μακρινό κι αν φαντάζει, άλλο τόσο τραγικά επίκαιρο είναι.
Μπορεί το 1821 να είναι μια ελληνική ανάμνηση, υπενθυμίζει όμως οικουμενικά, πως και σήμερα, σε διπλανές χώρες, άνθρωποι διαβιούν στις ίδιες συνθήκες.
Οι εικόνες τους, εν όσο κάναμε πρόβες, και ειδικά στις τελευταίες με τα «περάσματα» του έργου, ήταν παρούσες, ανάμεικτες με εκείνες των αγωνιστών της εθνικής παλιγγενεσίας και κραύγαζαν για δικαιοσύνη και ουμανισμό εδώ και τώρα.
Το σήμερα είναι που με συγκινεί περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή, δίχως να λέω πως δεν με αγγίζει κατάβαθα κι η ιστορική μας αλήθεια.
Οι άνθρωποι της Συρίας, της Παλαιστίνης, τα παιδιά στην υποσαχάρια Αφρική… και τόσοι άλλοι άνθρωποι στον κόσμο που κι εγώ κι άλλοι πολλοί συνάδερφοι δανειστήκαμε τον σύγχρονο πόνο τους για να κρατηθούμε απ' τις φυγές τους, απ' την απόγνωση, απ' τον καημό και το δάκρυ τους, και να γυρίσουμε πίσω το χρόνο ερμηνεύοντας για τα πατρώα δεινά...
Είναι πάντα επίκαιροι οι στίχοι του Κάλβου!!!
Και φυσικά η μαγεία του συνίσταται στο ότι όλα αυτά τα μηνύματα που διοχετεύει με τέτοιο βάθος και τέτοια διαχρονικότητα, προσδίδονται με μια τόσο όμορφη και παλιά με την έννοια της αξιακής γλώσσας. Η αντίθεση που δημιουργείται μεταξύ της παλαιάς ποιητικής ελληνικής με τα σημερινά μηνύματα είναι μοναδικό στοιχείο της πένας του. Απαγγέλλεις Κάλβο κι είναι σα να βρίσκεις άλλους, βαθύτερους, τρόπους να προφέρεις και να αναπαράγεις σημερινές έννοιες κι αισθήσεις.
-Και έχει και μια δύναμη το έργο να σε γυρνά ακόμη πιο πίσω… όχι δεκαετίες αλλά χιλιάδες χρόνια… μιας και ο θεατής νομίζει ότι παρακολουθεί χορικό αρχαίας τραγωδίας…
Ζητούμενο ήταν εξ’ αρχής απ’ τον σκηνοθέτη μας αυτό, τον κ. Χαλκιά. Μας έδωσε την αίσθηση του χορού, και επίσης αναφορικά στην απλότητα του σώματος επί σκηνής είχαμε την εικόνα του Κούρου, του αρχαιοελληνικού αγάλματος… Πήγαμε κι εστιάσαμε εκεί σε μια προσπάθεια να αναδείξουμε δωρικά τον στίχο. Ένα από τόσο πλούσιο σε λεκτική δομή, γλώσσα, και έννοιες κείμενο από μόνο του, δε χρίζει περιτυλίγματος. Αν βάλεις κάτι παραπάνω, ελλοχεύει ο κίνδυνος να το «λερώσεις».
Μας πηγαίνει η παράσταση διακόσια και χίλια χρόνια πίσω αλλά με έναν τρόπο μας κάνει να βαδίσουμε και άλλα τόσο μπροστά. Για μένα η ποιηση του Κάλβου είναι η επιτομή της ανακύκλωσης της ίδιας της ιστορίας.
-Και καθώς σας παρατηρώ να κουβαλάτε φορτώματα του παρελθόντος στα σακίδιά σας, και φωνές, και κραυγές, και σιωπές κι αξίες, και τα ταξιδεύετε αέναα στους αιώνες, δε μπορώ να μη σε ρωτήσω, τι φέρει η δική σου σάκα ευθύνης μέσα της.
Ο συμβολικός σάκος έχει όσα θα θελα ως Κατερίνα, αν ποτέ μπορούσα να υπάρξω ένας αγωνιστής της ελευθερίας. Εκείνα που θα πάσχιζα να διαφυλάξω: την ιστορία, τους προγόνους μου και την τιμή τους, τις παραδόσεις μου, αλλά και όλα τα τρωτά που θα ήθελα να χα τη δύναμη να αποτινάξω. Τα σκουπίδια μας, τα κουσούρια μας, που κι εκείνα τα κουβαλάμε όπως σχεδόν τα παλιοαντικείμενα ενός σπιτιού που όταν αποφασίζεις να το αφήσεις για να μετακομίσεις σε ένα νέο κάτι γίνεται και σε ακολουθούν κι αδυνατείς να τα αποχωριστείς… Τα φέρνεις μαζί σου τούτα τα περιττά κι επουσιώδη… και τελικά είναι εκείνα που δεν σου επιτρέπουν να προοδεύσεις ως άτομο, ως λαός …. Απαγκιστρώσεις απ’ το παλιό και τα κακώς του κείμενα. Νοοτροπίες που δεν σου χρειάζονται αφού σε εγκλωβίζουν να μην εξελίσσεσαι…
-Ποια η πρώτη ερώτηση που θα έκανες στον ποιητή αν υποθετικά τον συναντούσες; Τι να πρωτορωτήσεις, σε μια προσωπικότητα όπως του Κάλβου, σε ένα παράλληλο σύμπαν… «Πώς βρήκες τη δύναμη μέσα στην ασημαντότητά σου, να γράψεις γι’ αυτά τα πράγματα»; «Γιατί, όπως κάνουμε οι περισσότεροι, δεν είπες, ωχ βρε αδερφέ, κι αύριο μέρα είναι… ας το αφήσω σήμερα… εξάλλου, ποιος θα με διαβάσει… άστο για αργότερα.. σιγά μη βοηθήσω εγώ κι η πένα μου τον οποιοδήποτε»
Ξέρεις, νομίζω ότι αυτός ο φόβος είναι που κρατά τους ανθρώπους να μην κάνουν τα πράγματα να συμβούν. Νομίζουμε ανύπαρκτη την συνεισφορά μας και ενώ το επιθυμούμε δεν το μετουσιώνουμε σε πράξη…
Και βλέπουμε στην ιστορία αυτή, ότι απ’ την άλλη άκρη του κόσμου, ένας άνθρωπος μιλάει και κάπου αλλού στον πλανήτη, κάποιος αγωνιστής παίρνει δύναμη, και μπορεί να εγείρεται, να εξεγείρεται, από μια και μόνη λέξη… από ένα και μόνο τετράστιχο… παίρνει δύναμη, και βρίσκει νόημα, και θάρρος, και δίδεται στη μάχη με αυταπάρνηση και όραμα για τα ιδανικά του. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως ο Κάλβος, όντας χιλιόμετρα μακριά, στην ουσία έγραφε πύρινα ενώ ήταν έξω απ’ τη φωτιά του πολέμου. Κι αυτό κάνει ακόμη εντυπωσιακότερη τη διάθεσή του να ξεσηκώσει τα πλήθη. Να μιλήσει για την αλήθεια τους. Να μην αφήσει τους ξένους να έχουν στρεβλή εικόνα για τα πάτρια. Ακόμη και σήμερα, δυστυχώς, έχουνε έξω στρεβλή εικόνα για την Ελλάδα. Φταίμε κι εμείς που την πλασάρουμε ως Γη της Επαγγελίας, ότι πρόκειται για έναν τουριστικό παράδεισο, συρτάκι, σουβλάκι, τραγουδάκι… Κάποια στιγμή που ο Κάλβος θίγει και εκ των έσω τα πράγματα, όταν μιλά για προδοσία απ’ του καπεταναίους, το ξεπούλημα της πατρίδας από άλλους, υπάρχει ένα κομμάτι, που είναι ειρωνικό και λέει «ας μιλήσουμε τώρα, για την υπέροχή μας φύση, ας κυλιστούμε στα χορτάρια μας…» Ακριβώς όπως κάνουμε και τώρα. Δεν έχουμε τη διάσταση της χώρας. Όμως, δυστυχώς, η Ελλάδα σήμερα, έχει τα προβλήματά της, δεν είναι η Χαβάη.
-Σας φόβισε πως θα κατηγοριοποιηθείτε ως «πατριώτες» με την άλλη του όρου έννοια ερμηνεύοντας Κάλβο;
Κανείς μας απ’ την ομάδα δεν έχει εθνικιστικές τάσεις και διαθέσεις. Αυτό που φτιάξαμε είναι εντελώς διαφορετικό, έχει σεβασμό για τους ανθρώπους και την ιστορία, έχει και πρόκληση θεματολογικά. Και ξέραμε τον Κάλβο, και πριν και τώρα και από πάντα. Τον γνωρίζαμε απ’ τα σχολικά ακόμη έδρανα, ήταν «διδακτέα ύλη», στα σχολεία μας. Δεν μπήκαμε να μιλήσουμε διαφορετικά απ’ ότι εκείνος. Με αγάπη και με κριτική σκέψη για τα συμβαινόμενα.