«Δε με θαμβώνει πάθος κανένα, εγώ την λύραν κτυπάω, κι ολόρθος στέκομαι σιμά εις του μνήματός μου τ’ ανοικτόν στόμα».
Δια χειρός Κώστα Χαλκιά που υπογράφει τη σκηνοθεσία, το πρώτο ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΑΦΕΡΩΜΑ για τα 200 χρόνια από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ από το ΚΘΒΕ.
«ΑΓΕΛΑΣΤΟ ΤΕΚΝΟ ΠΟΛΥΤΕΚΝΟΥ ΘΕΑΣ», ο τίτλος του, βασισμένος σε κείμενα του Κώστα Πορφύρη για τον ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ.
Σε μια ανάπαυλα απ’ τις πρόβες ο δημιουργός του εγχειρήματος Κώστας Χαλκιάς, μας αποκαλύπτει τη διαδρομή απ’ την βιβλιογραφική ανακάλυψη του ποιητή, έως και σήμερα…
Πολλά χρόνια πριν, στη Βιβλιοθήκη του ΣΕΗ (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών), ως γνήσιος βιβλιοφάγος, αθεράπευτος, ανακαλύπτω ένα βιβλίο με τίτλο «ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ» Ο νους μου αμέσως συνδύασε τον τίτλο με τον ΚΑΛΒΟ, και αυθαιρετώντας κυριολεκτικά το εν λόγω εγχειρίδιο έγινε δικό μου.
Ήταν ένα βιβλίο άκοπο, από εκείνα που περιμένουν κάποιος να τα αγκαλιάσει και με έναν χαρτοκόπτη να τα ανοίξει για να διαβαστούν… Έστεκε εκεί κι απ’ το 1957 κι ως το 2004 που «συναντηθήκαμε», κανείς δεν μπήκε στον κόπο να το φιλομετρήσει και να ανακαλύψει τον λόγο του ΚΩΣΤΑ ΠΟΡΦΥΡΗ που το υπέγραφε. Έτσι αυτοδίκαια το κράτησα, ενημερώνοντας φυσικά για την ενέργειά μου τα μέλη του ΣΕΗ.
Ποιος ήταν ο Πορφύρης; Ένας συγγραφέας που πέθανε στην μικρή ηλικία των 57 ετών, απ’ τους συντάκτες του εκπληκτικού περιοδικού ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ.
Ευτυχώς οι θρυλικές εκδόσεις του περιοδικού υπάρχουν με όλα του τα τεύχη στο διαδίκτυο (όπως και το ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΝΙΤΣΟΥ, για όποιον ενδιαφέρεται να διευρύνει τις γνώσεις του γύρω απ’ το Θέατρο και την Τέχνη κι είναι δόκιμο να το «κατεβάσει» απ’ τον κυβερνοχώρο. Όσο για την δική μου πρόταση προς το ΚΘΒΕ είναι να το εντάξει στη βιβλιοθήκη της Δραματικής μας Σχολής για τους σπουδαστές μας).
Αυτό λοιπό τον βιβλίο «Ο ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ», είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία του ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, με τις ό,ποιες συγγραφικές αυθαιρεσίες και με δραματοποιημένη σύνθεση των γεγονότων που στιγμάτισαν τη ζωή του έως και τον θάνατό του. Αυτό που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα, ήταν διαβάζοντάς το, πως έφυγε πλήρης ημερών, σε ηλικία 77 ετών. Η ανακάλυψη δε αυτή, ήταν φοβερή αν σκεφθεί κανείς την εποχή του. Γεννήθηκε το 1792 στη Ζάκυνθο, και τότε το προσδόκιμο όριο ζωής δεν ξεπερνούσε τα 50-55.
Μετά ψάχνοντας για τον Κάλβο, ανακάλυψα πως η βιβλιογραφία κι οι διατριβές που τον αφορούσαν συναγωνίζονται επάξια εκείνες του Καβάφη.
Έζησε στιγμές δόξας και μεγαλείου αν αναλογιστούμε πως στο Παρίσι τον υποδέχθηκαν ως «ποιητή της ελευθερίας», όμως τα πολλά προσωπικά προβλήματα που αντιμετώπιζε για την επιβίωσή του τον είχαν διαλύσει. Έφτασε σε σημείο που έβλεπε τι συνέβαινε στην Ευρώπη, μπήκε στην μυστική οργάνωση των «καρμπονάρων», γλίτωσε τη φυλάκιση όταν το απέπεμψαν απ’ την Ιταλία, έχοντας αγγλικό διαβατήριο.
Επανάσταση, και φθάνοντας στο Ναύπλιο τον κατατάσσουν στη γαλλική φατρία. Δεν απολαμβάνει της δέουσας σημασία κι απογοητευμένος φεύγει. Πρώτα για την Αγγλία. Αλλά επιστρέφει και πάλι για να ζήσει στην Κέρκυρα.
Μάλιστα εκεί ζει για μια 20ετία ταυτόχρονα με τον Σολωμό, κι υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι οι δυο τους δεν συναντήθηκαν ποτέ.
Σε ένα άλλο βιβλίο, του ΣΩΤΗΡΗ ΚΑΨΑΣΚΗ που ονομάζεται «ΜΟΝΑΧΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ», μπήκα στον πειρασμό να διαβάσω για τον Διονύσιο Σολωμό.
Με πικρία διαπίστωσα πως δεν μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν τον Κάλβο. Ερευνητές σε μελέτες του καταδεικνύουν ωστόσο πως, ο Κάλβος είναι μια πύλη προς τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, γιατί όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δημαράς στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ο Κάλβος είναι ένας δημοτικιστής που ενδύεται η γλώσσα του με αρχαίους κανόνες.
Άλλο συγκλονιστικό σημείο της βιογραφίας του, είναι πως σε ηλικία 60 ετών, επιστρέφει στο Λονδίνο κατά Πορφύρη, και συναντά την μαθήτριά του Σαρλώτ, που πρωτογνώρισε στην πρώτη του διαμονή στη Μ. Βρετανία. Μαζί της αν και μεσολάβησαν 20-25 έτη, δεν έπαψε στιγμή να αλληλογραφεί. Σημειωτέο μάλιστα πως όταν του πρωτοέστειλε γράμματά της ήταν 12 χρονών. Ποτέ δεν συναντήθηκαν μα πάντα συνομιλούσαν με γράμματα. 1960 κι η Σαρλώτ είναι πια στα 37. Παντρεύονται με τον Κάλβο κι ανοίγουν μια Σχολή στο Λάουθ της Αγγλίας, αφού από την ηλικία των 13ων ετών ο Κάλβος, υπήρξε γλωσσομαθής. Μάθαινε σε Ιταλούς, Άγγλους και Γάλλους ελληνικά. Εργαζόμενος σε παροικίες ελληνικές επιβίωσε χάρη στη γλωσσομάθειά του. Και στην Κέρκυρα όταν επέστρεψε έκανε σε Πανεπιστήμιο της εποχής, μαθήματα φιλοσοφίας που πρόσφατα ανακαλύφθηκαν.
Εκεί είναι που γράφει τη Λύρα, και αργότερα τα Λυρικά (20 ωδές). Έκτοτε δεν πιάνει μολύβι στα χέρια του για να γράψει ποτέ ποίηση. Σιώπησε. Εάν ο Κωστής Παλαμάς δεν έκανε βόλτα το 1924 στο Μοναστηράκι, και δεν είχε ανακαλύψει ένα μικρό τομίδιο, που ο βιβλιοπώλης του ήθελε παντί τρόπω έναντι ευτελεστάτου ποσού όπως χαρακτηριστικά αναφέρουμε και στο δρώμενο, να το ξεφορτωθεί, δεν θα άνοιγε ο δρόμος να τον γνωρίζουμε. Ο Παλαμάς διαβάζοντάς τον, τον συστήνει στον ΠΑΡΝΑΣΣΟ, μιλώντας στη φιλολογική συγκέντρωση για έναν πολύ σημαντικό ποιητή. Έτσι καθιερώνεται ο Κάλβος.
Τώρα, αν αποφασίσαμε με το ΚΘΒΕ να κάνουμε το δρώμενο αυτό, είναι για να δούμε, αυτή τη διαχρονική σχέση της ελληνικής γλώσσας, και ποιοι από εμάς σήμερα γνωρίζουμε τον Κάλβο. Ποιος γνωρίζει ότι η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου απ’ το Ιάσιο της Ρουμανίας με τον Υψηλάντη, κι ένα σωρό άλλες τόσες λεπτομέρειες που με τον σύγχρονο τρόπο της ζωής μας περάσαν απαρατήρητες. Τα λεγόμενα του ποιητή αν τα μεγεθύνουμε, δυστυχώς υπάρχουν και σήμερα.
ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΓΑΡΙΝΟΥΣ, αναφέρεται… και στηλιτεύει όλους τους τυράννους της Ιστορίας. Έχουμε και σήμερα τυράννους? Δεν το γνωρίζω! Πάντως ο Κάλβος είναι μια μικρή κραυγή για την ελευθερία!
Στο δρώμενο «παίζουμε» πολύ με το γεγονός ότι δε σώζεται κανένα του πορτρέτο. Υπάρχουν βέβαια εκδοχές μετά το 1950, διαφόρων ζωγράφων που επιχείρησαν να σκιαγραφήσουν τη μορφή του και τα στοιχεία αυτά τα χρησιμοποιούμε όλα ως δραματουργικά αποτυπώματα στο δρώμενό μας. Κι εκεί είναι που τολμώ να πω στο πληροφοριακό υλικό που θ’ ακολουθήσει την παράσταση: «Ανδρέας Κάλβος, ο Έλληνας επαναστάτης ποιητής καρμπονάρος, γνήσιο τέκνο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού»