Με τον Κατούριαν του «Πουπουλένιου» Γιάννη Τσεμπερλίδη, η συνάντησή μας συνομολογήθηκε για το πρωί της Δευτέρας, με το πέρας των καθιερωμένων covid test που διενεργεί το ΚΘΒΕ στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, σε όλους τους συντελεστές των παραγωγών που τις μέρες αυτές ετοιμάζουν… ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΜΑΣ ΣΚΗΝΕΣ…
Υπόκωφα στον υπολογιστή κατά την προσφιλή μου τακτική να ακούω μουσικά κυρίως θέματα γράφοντας, παίζει «Το βαλς των χαμένων ονείρων» του Χατζιδάκι… STOP … o Γιάννης -σκέφτομαι- έγραψε rock για μια παράσταση που την αναμένουμε κι εγώ και όλοι μας με λαχτάρα… Ας μην τον παρασύρω σε άλλα μονοπάτια… Τον μισοβλέπω καθώς η μάσκα κρύβει τα εκφραστικά μας μέσα… εγώ χαμογελώ πηγαία, ως άλλο καλωσόρισμα και μαζί με τις δέουσες συστάσεις και ευχές για την εαρινή καλοκαιρία των αισθημάτων που με διέπει αφού θα δω «πέρασμα» είναι το πρώτο που του ανακοινώνω…
«Να’ρθεις Χρύσα… να’ ρθεις… Εμείς σε έχουμε περισσότερη ανάγκη απ’ όσο εσύ… Να ρθείς, να μπουν δυο ξένα μάτια μέσα, να δούμε τι καταφέραμε…Λειτουργεί ότι κοπιάζουμε με τόσο αγώνα να καταδείξουμε; Θα μπορέσουμε να σε κάνουμε να το νιώσεις; Θα γίνει αντιληπτό σε σημεία ή στην ολότητά του; Κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει όλο αυτό… Σας χρειαζόμαστε, αλήθεια! Τον κόσμο τον θέλουμε, γιατί, θέατρο δίχως κόσμο, δεν είναι θέατρο… Για να ολοκληρωθεί μια παράσταση, χρειάζεται το «ξένο», και … νομίζεις ίσως πως είναι αρκετό να παίζουμε μπροστά στον ηχολήπτη, τον σκηνογράφο, τον βοηθό σκηνοθέτη ή το φωτιστή… Δεν είναι όμως.. Δεν μπορεί να ολοκληρωθεί το έργο χωρίς θεατές… Η ομάδα μας είμαστε εμείς.. Δεν είναι ο «άλλος» που θα δοκιμαστείς στην έκφρασή του, θα διαδράσει μαζί σου .. θα πάρει και θα δώσει ενέργεια… Εγώ είμαι κι απ’ τους ηθοποιούς που περνώ καλύτερα μετά τις πρόβες, στις παραστάσεις … Δε λέω καλή κι η διαδρομή αλλά η Ιθάκη μου εμένα είναι το σανίδι…
-Πώς νοιώθεις τον ρωτώ που αργεί να φανεί … το νησί σου; Με κούρασε … και μας κούρασε αυτή η «άλλη διαδρομή». Πολύμηνος αγώνας, τράβηξε πολύ… κι εντάξει, το δίκτυο, ως ένα σημείο βοήθησε σε ότι αφορά στα θεωρητικά: να μάθεις τα λόγια σου ας πούμε… Τα άλλα όλα είναι «ψευτιές»… Τίποτε δεν γίνεται έτσι όπως θα θέλαμε. Όταν ήρθαμε από κοντά να παίξουμε φάνηκε… ότι προεργαστήκαμε, και δεν αναφέρομαι στην δραματουργική ανάλυση και στις αναγνώσεις που μας δώσαν δικαίωμα κατοχής, σάμπως και να μην ταίριαζε.. Δεν έδενε… ήταν απ’ αλλού. Και το ξαναστήσαμε… Ακόμη και τώρα που με ρωτάς πως ήταν οι μήνες σε πρόβα από απόσταση αντιδρώ… Ακόμη και στην καθυστέρηση, λες μια ατάκα, και δεν ξέρεις αν σε ακούει και πώς ο άλλος που απευθύνεσαι…
-Κι ο θεατής δεν έχει το ίδιο feeling …όταν για παράδειγμα σας παρακολουθεί με ένα μωρό να κλαίει, μια χύτρα να ετοιμάζει φαγητό, κάλτσες, παντόφλες, χωρίς εκείνη όλη την τελετουργική προεργασία της εξόδου για το «πάω να δω θέατρο»… Οτιδήποτε μπαίνει ανάμεσα σε σένα και στον κόσμο κι έχει εικόνα, δεν είναι θέατρο. Περισσότερο νομίζω η λειτουργία του live streaming υπήρξε για αρχειακούς λόγους. Ευτυχώς ή δυστυχώς το θέατρο είναι ζωντανός οργανισμός, είναι το live. Τα τηλέφωνα χτυπούν αλλά αρνούμαι να απαντήσω, ευτυχώς έχουν αναγνώριση, και είμαι ήρεμη πως δεν θα χάσω το ένα και σημαντικό που περιμένω ... Το ίδιο κι ο Γιάννης αν και του λέω να απαντήσει στις κλήσεις… Μένουμε στη γνωριμία με τον ήρωα Κατούριαν και αλήθεια, όσο κι αν τον διάβασα και τον ξαναδιάβασα απ’ την πένα του Μακ Ντόνα, ξέρω ότι αλλιώς τον συναισθάνεται εκείνος που κοιμάται και ξυπνάει αγκαλιά μαζί του καιρό τώρα: Ο Κατούριαν, μου εξηγεί, είναι το καλό πείραμα της οικογένειας. Όταν γεννήθηκε νόμισαν ότι μπορούν να του εξάρουν την φαντασία με αγάπη, γι’ αυτό και κάναν όσα κάναν… Κι ο ίδιος όμως, μέχρις ενός σημείου αυτό πίστευε, πως η φαντασία του ήταν εξόχως ζωηρή. Δεν τον χτύπησαν ποτέ, ποτέ δεν τον κακοποίησαν οι δικοί του, ή για να ακριβολογούμε το έπραξαν όταν λόγου χάρη δημιουργούσαν ήχους βίας, κι όταν τους ρωτούσε τί ήταν ό,τι άκουγε, εκείνοι ανήγαγαν το ζοφερό γεγονός σε αστείο. Μια περίεργη, και πάντως όχι άμεση καταπίεση που τον ακολουθούσε. Μέχρι που στα 14α του χρόνια, ανακαλύπτει τον αδερφό του, και τότε σκοτώνει τους δυο γονείς και σώζει τον αδερφό του. Κι αλήθεια, είναι εντυπωσιακό, πως γίνεται ένα παιδί μικρό, που έως εκείνη τη στιγμή και δεμένο μαζί τους είναι και τους αγαπά και τους πιστεύει να διαπράττει τέτοιο έγκλημα… βέβαια απ’ την πλευρά του δικαίου, υπάρχει λύτρωση.. αποδίδει δικαιοσύνη προστατεύοντας τον αδερφό του… Ύστερα, στο κείμενο, τον ξανασυναντούμε ενήλικα κάπου γύρω στα 30-35, όμως δεν γνωρίζουμε στον ενδιάμεσο χρόνο τι κάνει, πώς περνάει, δεν υπάρχει καμία ρεαλιστική εξέλιξη, κάποιες ελάχιστες μονάχα πληροφορίες έμμεσης διαπίστωσης όπως ότι κάπου δούλευε κάπως βοηθούσε τον αδερφό του, τον πήγαινε στο σχολείο κάποτε… και μοιάζει λίγο ως δραματουργικό μοτίβο με το «χάσιμο» του Χριστού.
-Περιβάλλοντα προβληματικά, και χαρακτήρες προβληματικοί, όμως ο Κατούριαν έχει μια σανίδα σωτηρίας… Ναι, βρίσκει τις ιστορίες και την Τέχνη κι εκεί σώζεται έως ένα σημείο.. γιατί όταν συλλαμβάνεται αποφασίζει να σκοτώσει τον αδερφό του. Μέχρι τότε είναι κοινωνικά λειτουργικός. Γράφει ιστορίες, τις στέλνει σε περιοδικά, όμως σε μια δύσκολη συνθήκη όλη η υγιής συμπεριφορά του καταρρίπτεται… ξέρεις, καμμιά φορά λέω πως πιο φυσιολογικός είναι εκείνος που έχει κατάθλιψη και παίρνει αγωγή παρά εκείνοι που είμαστε λειτουργικοί κοινωνικά και δεν λαμβάνουμε φάρμακα. Γιατί κάποια στιγμή αν πυροδοτηθεί κάτι που έχει εγγραφεί στο είναι μας και το κουβαλάμε ως βίαιη ή κακοποιητική συμπεριφορά, ως στέρηση, ή ως διαστροφή, ειδικά αν είναι βιωμένο στην τρυφερή παιδική μας ηλικία σίγουρα κάπου θα ξεσπάσει μεγαλώνοντας.
-Υπάρχει κάτι που αγαπάς στον ήρωα; Αγαπώ πολύ την αγάπη που έχει για τις ιστορίες που γράφει. Ξέρεις, δε μπορείς εύκολα να βρεις κοινά στοιχεία όταν υποδύεσαι ειδικά τέτοιους ρόλους. Ούτε είμαστε στο Hollywood, όπου για να ενσαρκώσεις εγκληματίες, εγκληματίζεσαι σε φυλακές για να τους κατανοήσεις ως βαρυποινίτες. Κι αν διαπράττει ο ήρωας φόνος, σίγουρα δεν θα σκοτώσω, για να νοιώσω τι αισθάνεται… Όμως συναισθάνομαι την αγάπη του για την αφήγηση στοιχείο που κινεί τα πάντα όλα του τα χρόνια. Κι εμένα μ’ αρέσουν τα θεατρικά έργα, κι οι ιστορίες, κι οι αφηγήσεις απ’ την αρχαιότητα έως τώρα σηματοδοτούσαν ένα ζωτικό στοιχείο για τον άνθρωπο. Έχουμε ανάγκη την αφήγηση, έτσι επικοινωνούμε, με τις ιστορίες μας…
-Ίσως η μυθοπλασία τελικά είναι και ο άλλος κόσμος που ζεις όταν αυτός που πραγματικά έχεις είναι ανυπόφορος; Πολύς κόσμος αλήθεια, καταφεύγει στην Τέχνη γιατί θέλει να ξεφύγει από εκεί όπου ανήκει. Έχει ανάγκη να γίνει ένα κάπου αλλού, σε άλλα περιβάλλοντα, σε μια καλύτερη ομάδα… Θέλει να διαφέρει απ’ αυτό που τον πιέζει, τον ταλαιπωρεί, τον πνίγει από αγάπη έστω, αλλά πνίγεται… Υπάρχει κόσμος που θέλει και από την κοινωνική τάξη να ξεφύγει, να ανέλθουν, να γίνουν πιο αρεστοί, κοινωνικά αποδεκτοί…
-Αν τον συναντούσες κατά πρόσωπο υποθετικά τί θα του έλεγες; Δε θα τον ρωτούσα γιατί σκότωσε… δε θα ΄θελα να μάθω, θα του συζήταγα πώς εμπνέεται τις ιστορίες τους, γι’ αυτές θα τον ρωτούσα. Ούτε για τον αδερφό του θα ρωτούσα γιατί τον σκότωσε. Έχει ήδη δολοφονήσει δυο παιδιά ο αδερφός του. Φταίει κι ο ίδιος που τον μεγάλωσε μ’ αυτές τις ιστορίες…
-Το έργο έχει πλοκή, ανατροπές ατέλειωτες και μια μόνιμη αγωνία… Ναι! Δεν είναι φιλοσοφικό έργο. Έχει αστυνομική γραφή. Μόνιμα έχεις την αγωνία, τί θα γίνει τώρα, κι αν τον πιάσουν, είναι δίπλα του κι ο άλλος, τι ακολουθεί;… Τα πιο ποιητικά κομμάτια είναι οι ιστορίες που γράφει ο Κατούριαν. Λόγω δε των ημερών, αν και πολύ πριν το διάλεξε η Μαίρη, είναι τραγικά επίκαιρο. Πέρα απ’ τη βία των αδερφών, είναι και οι αστυνομικοί. Κι οι ίδιοι έχουν περάσει περιστατικά βίας και δε νομίζω να είναι τυχαίο πως ο συγγραφέας το ορίζει ως μια κοινωνία ολοκληρωτικού καθεστώτος χωρίς να δίνει στίγμα για το σε ποια χώρα συμβαίνει… Μπορεί να είναι κι η κοινωνία που τώρα ζούμε εμείς εδώ ή παντού. Έχουμε εν μέρη με τα lock down ολοκληρωτικά καθεστώτα. Κάποιος θα πει, μα, δε σας δέρνουν όπως στη χούντα… δεν μπαίνουν στα σπίτια, δεν συλλαμβάνουν, δεν σας δέρνουν, δε σας σέρνουν για εξακρίβωση στοιχείων… Κι όμως ζούμε σε έναν διαρκή φόβο. Θα σου πω το απλό: εγώ που έχω σκύλο και καμμιά φορά τον πηγαίνω βόλτα σε σπίτι φίλου μου, με τρώει η αγωνία, πόση ώρα θα κάτσω, πόση ακόμη μου επιτρέπεται, θα προλάβω να γυρίσω πριν την απαγόρευση, θα πρέπει να ξενυχτήσω στο σπίτι του .. Είναι τρελό όλο αυτό!
-Σε ποιους απευθύνεται ο Πουπουλένιος; Σε όλους! Βασικός πυρήνας του έργου είναι η οικογένεια. Η ό,ποια οικογένεια. Ακόμη και όταν δεν έχεις οικογένεια σε ορίζει… είναι ένα έργο για όλους τους ανθρώπους.
-Στο έργο έγραψες τη μουσική, αυτή μπορείς να μου την μεταφέρεις με λέξεις; \Σκοτεινές μουσικές, rock… Αν δεν ήταν το lock down δεν θα αναλάμβανα την ευθύνη της γιατί ο Κατούριαν είναι μεγάλος ρόλος κι απαιτητικός. Όταν μου το πρότεινε η Μαίρη, ήταν η δημιουργική μου διαφυγή. Για το τετράωρο των προβών μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή, κατέβαλα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια. Ήταν ευνοϊκή και η συνθήκη. Προσωπικά όταν δημιουργώ ούτως ή άλλως δεν βλέπω κόσμο, κλείνομαι, απομονώνομαι για να γράψω μουσική. Άρα η συνθήκη του εγκλεισμού εκείνης της περιόδου με βοήθησε πολύ. Δεν συνέθεσα όμως ως Κατούριαν, μάλλον σαν Μίσαλ εμπνεύστηκα μελωδίες σε όλα σχεδόν τα τραγούδια. Η παράσταση προκύπτει με εμένα να παίζω κιθάρα, κι είναι σαν να μας βάζει στον κόσμο του έργου μέσα από μια μουσική αφήγηση των ιστοριών που λέω.. όπως και κλείνει η παράσταση με τον ίδιο τρόπο.
ΓΙΑΝΝΗ Σ' ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ... ΘΑ'ΡΘΩ ΣΤΟ "ΠΕΡΑΣΜΑ"... ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΤΑΓΜΑ ΠΟΥ ΑΠΟΖΗΤΑΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΚΟΥΡΑΣΤΗΚΑ ΚΙ ΕΓΩ ΝΑ ΣΑΣ ΦΑΝΤΑΖΟΜΑΙ... ΠΡΟΤΙΜΩ ΝΑ ΣΑΣ ΖΩ...ΚΑΙ ΝΑ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΣΩ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΣΑΣ... Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου