Ένα έργο, ορόσημο, της ελληνικής δραματουργίας – ανάγλυφο ντοκουμέντο της γεωγραφίας των διαλέκτων και των ψυχικών διαθέσεων των ανθρώπων του ελληνικού χώρου- η
Βαβυλωνία, του
Δημητρίου Κ. Βυζάντιου, ανοίγει την αυλαία του
Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος για τη θεατρική περίοδο
2009-2010. Η παράσταση που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, κάνει πρεμιέρα, την Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2009, στο
Βασιλικό Θέατρο.
Το έργο
Ένας Ανατολίτης, ένας Μωραΐτης, ένας Χιώτης, ένας Κρητικός, ένας Αρβανίτης, ένας Κύπριος κι ένας λογιότατος από την Κω, μαθαίνοντας την είδηση για την καταστροφή της αρμάδας του Ιμπραήμ στο Ναυαρίνο (1827), συγκεντρώνονται σε ένα πανδοχείο για να γιορτάσουν το γεγονός. Το γλέντι, ωστόσο, γρήγορα θα ακολουθήσει μια σειρά παρεξηγήσεων και παρανοήσεων, αφού ο καθένας χρησιμοποιεί το ιδιαίτερο γλωσσικό του ιδίωμα…….
Στη Βαβυλωνία σύμφωνα με τον μελετητή Δημήτριο Σπάθη, «ο Βυζάντιος εκμεταλλεύτηκε ένα πανάρχαιο κωμικό θέμα –την ασυνεννοησία και τις παρεξηγήσεις ανάμεσα σε πρόσωπα που μιλούν διαφορετικά τοπικά ιδιώματα. Αξιοποίησε το θέμα με δικό του πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο και πέτυχε να αποτυπώσει μιαν ανεπανάληπτη στιγμή από την πολιτική και πολιτιστική ιστορία του Ελληνισμού, καταγράφοντας μαζί με τις ντοπιολαλιές του Χιώτη, του Ανατολίτη, του Επτανήσιου και άλλων προσώπων και τις νοοτροπίες και συμπεριφορές τους σε ζωντανά στιγμιότυπα από τη νεοελληνική πραγματικότητα εκείνης της εποχής».
Η Βαβυλωνία όπως σημειώνει ο Σπύρος Ευαγγελάτος «είναι για το θέατρο ό,τι τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη για την πεζογραφία μας: το λαβωμένο ηρωϊκό παρόν της γενιάς των αγωνιστών του ’21. Δεν θα μπορούσε να γεννηθεί κάτω από άλλες συνθήκες […]
Η Βαβυλωνία τυπώθηκε για πρώτη φορά στο Ναύπλιο το 1836, παίχτηκε αμέσως στην Αθήνα από «επαγγελματικό» θίασο, ξανατυπώθηκε στην «οριστική», κατά τον συγγραφέα της, μορφή το 1840 στην Αθήνα, παίχτηκε και ξαναπαίχτηκε αδιάλειπτα από επαγγελματικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους (ακόμη και έξω από τα ελληνικά σύνορα), τυπώθηκε και ανατυπώθηκε σε λαϊκές και «φροντισμένες» εκδόσεις ως τις μέρες μας, κατ’ επανάληψη διδάχτηκε και στον 20ό αιώνα σε όλη την Ελλάδα, «γυρίστηκε» ταινία, παρουσιάστηκε στο ραδιόφωνο, με δυο λόγια είναι ένα έργο ζωντανό. [...]
Σημείωμα του Σκηνοθέτη
ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ
Η γέννηση ενός έθνους
Το έργο αυτό του Δημήτρη Βυζάντιου παραμένει και σήμερα ζωντανό, όπως γίνεται με κάθε έργο τέχνης που έχει περικλείσει μέσα του έστω και μία μόνο αλήθεια. Ποια είναι αυτή η αλήθεια της ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΣ, που ενδέχεται και να ξεπερνάει τις συνειδητές προθέσεις του ευγενούς αυτού συγγραφέα, έτσι όπως τις έχει διατυπώσει στον πρόλογο της έκδοσης του 1835;
Πέραν λοιπόν από την αξιολόγησή του ως θεατρικού έργου, έχουμε καταρχήν ένα αληθινά περιεκτικό και ανάγλυφο ντοκουμέντο της γεωγραφίας των διαλέκτων του ελληνικού χώρου κατά την περίοδο της επανάστασης του ’21, που υπερσκελίζει το στενά γλωσσικό ενδιαφέρον, διότι οι διάλεκτοι εδώ, εικονίζοντας πραγματικές ψυχικές διαθέσεις και αισθήματα των ηρώων που τις εκπροσωπούν, λάμπουν σαν γοητευτικά, αυτόνομα και ισοδύναμα Βασίλεια, που δεν γίνονται το εμπόδιο στη συνεννόησή τους αλλά μάλλον η αιτία για την πιο βαθιά κατανόηση μεταξύ τους. Σάν η διαφορετικότητα να είναι η προϋπόθεση για τον οίστρο και την ομορφιά, όπως η αντίστιξη είναι η προϋπόθεση της αρμονίας και του αγάλλεσθαι. Επιπροσθέτως, το ύφος του κειμένου δίνει την ταυτότητα ενός αυθεντικού πίνακα ζωγραφικής που έχει αποδώσει τους ήχους, τα χρώματα και τα αισθήματα των ανθρώπων εκείνης της περιόδου με την παρρησία και το ήθος του Μακρυγιάννη.
Όσον αφορά την αλήθεια του καθαυτού θεατρικού έργου, πρόκειται για ένα εμπνευσμένο γεμάτο πάθος έργο έτσι όπως το έγραψε το 1835, εκδοχή που προτιμήσαμε από τη δεύτερη γραφή που έκανε το 1840 χάριν της “θεατρικής τάξης” και από την οποία χάθηκε, μέσα στο νοικοκύρεμα, η πρωτογενής του μανία και ορμή που χαρακτηρίζει τις απρόβλεπτες και πηγαίες δημιουργίες. Όμως και στις δύο εκδοχές η αλήθεια του, διαφεύγει και πάλι από τις επιφανειακές αισθητικές εκτιμήσεις και εντοπίζεται στη διάταξη και ανάδυση ενός τελετουργικού που αρχίζει με τον ενθουσιασμό μιας Ανάστασης, η οποία συνεπάγεται τη συντροφιά με τους άλλους, το φαγητό, το πιοτό, το τραγούδι, τη μέθη και την εξ’ αυτής ύβρη που προκαλεί η υπέρβαση των λογικών ορίων, με αποτέλεσμα τον καυγά, τη σύγκρουση, την τιμωρία και στο τέλος την πληρωμή και τη λύτρωση. Όταν θα ξαναρχίσει ο κύκλος του γλεντιού είναι όλοι καθαρμένοι και ενωμένοι μέσα στη διαφορετικότητά τους και εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους.
Είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα ο Βυζάντιος έφτιαξε έναν στέρεο μύθο με δραματουργικό ιστό που ξεπερνάει το χρονικό του πλαίσιο, γιατί είναι αναφορικός και αναγνωρίσιμος σε κάθε ανθρώπινη ενθουσιώδη συνάθροιση και κοινωνικότητα.
Ίσως αυτή η αρχετυπική του δομή είναι που προσδίδει στο έργο αυτή την ιδιαίτερή του σημασία και δύναμη. Αυτός ο εγκλωβισμός της αλήθειας είναι αθέατος στην εξωτερική του μορφή που μας παραπλανά με την αφέλειά της. Μιας αφέλειας ιερής, προνόμιο της πηγαίας και ανεπιτήδευτης τέχνης που δύναται να αντικρίζει το Θαύμα και το Θαυμαστό με ορθάνοιχτα μάτια.
Μέσα σ’ αυτό το πνεύμα έγινε η διασκευή, για να αποκαλύψει και να αναδείξει τον ουσιώδη πυρήνα που συγκροτεί το έργο.
Με την ευκαιρία αυτού του σημειώματος, δεν θα εμποδίσει ο φόβος της κοινοτυπίας και των τυπικών φιλοφρονήσεων την εκ βαθέων επιθυμία μου, να εκφράσω ειλικρινείς ευχαριστίες στον Σωτήρη Χατζάκη για την προτροπή του και την επιμονή του να ανακαλύψω τη Βαβυλωνία και σε έναν έναν ξεχωριστά στους πολύτιμους στενούς συνεργάτες μου, στους ηθοποιούς, στους τεχνικούς και στους υπαλλήλους του Κρατικού που κατάφεραν να δώσουν υπόσταση στο σχέδιο που από κοινού αναλάβαμε και ονειρευτήκαμε.
Δήμος Αβδελιώδης
Ο Συγγραφέας Δημήτριος Κ. Βυζάντιος (Χατζηασλάνης)
(Κωνσταντινούπολη, περ.1790 - Πάτρα, 1853)
Θεατρικός συγγραφέας και αγιογράφος. Μεγάλωσε, σπούδασε και διδάχτηκε την τέχνη του αγιογράφου στην Κωνσταντινούπολη. Από το 1812 εργάστηκε ως διερμηνέας στην υπηρεσία του μπέη της Τύνιδας και τον Μάιο του 1821 ήρθε στην Πελοπόννησο για να πάρει μέρος στον Αγώνα. Υπηρέτησε σε διάφορες διοικητικές θέσεις (γραμματέας του Εγκληματικού Κριτηρίου, διευθυντής της επί των Πολεμικών Γραμματείας, έπαρχος, γραμματέας νομαρχίας κλπ). Το 1838 διαφώνησε με την κυβέρνηση και παραιτήθηκε. Την τελευταία περίοδο της ζωής του ο Βυζάντιος εργάστηκε, για λόγους βιοποριστικούς, ως αγιογράφος. Έργα του σώζονται σε εκκλησίες του Ναυπλίου, της Καλαμάτας και στον Άγιο Ανδρέα της Πάτρας.
Το 1836 ο Βυζάντιος δημοσίευσε στο Ναύπλιο τη Βαβυλωνία, μια τετραπρακτη κωμωδία, που έμελλε να κατακτήσει ξεχωριστή θέση στο δραματολόγιο του ελληνικού θεάτρου. Ακολούθησαν Ο Σινάνης (1838), η Γυναικοκρατία (1841) και Ο Κόλαξ, που δημοσιεύτηκε το 1856 μετά τον θάνατο του συγγραφέα. Στο μεταξύ, το 1840, είχε τυπωθεί η δεύτερη γραφή της Βαβυλωνίας, σε πέντε πράξεις, με προσθήκες και αλλαγές που είχε κάνει ο συγγραφέας μετά την πρώτη παράστασή της (1837).
Δημ. Σπάθης, «Δημήτριος Βυζάντιος (Χατζηασλάνης)»
Συντελεστές
Διασκευή-σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Σκηνικά-κοστούμια: Μαρία Γεράρδη-Πασσαλή
Μουσική-στίχοι: Βαγγέλης Γιαννάκης
Σκηνικός χώρος-χορογραφία-φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης
Συνεργάτις σκηνοθέτις: Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου
Μουσική διδασκαλία: Γιάννης Βενιζέλος, Αλέξανδρος Αβδελιώδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Τσιλινίκος
Βοηθός χορογράφου: Πάολα Μυλωνά
Οργάνωση παραγωγής: Ροδή Στεφανίδου
Διανομή (με αλφαβητική σειρά)
Πάνος Αργυριάδης (Γραμματικός της Αστυνομίας), Άννα Γιαγκιώζη (Στρατιώτης, Διονύσιος), Ηλέκτρα Γωνιάδου (Κανέλλα), Δημήτρης Διακοσάββας (Κρητικός), Νίκος Καπέλιος (Αστυνόμος), Λευτέρης Λιθαρής ( Κύπριος), Δημήτρης Μορφακίδης (Σερβιτόρος, Στρατιώτης, Σκύλος), Ιωάννα Μπακαλάκου (Μητέρα Κρητικού), Πάολα Μυλωνά (Στρατιώτης Αντζουλής, Σκύλος), Χρίστος Νταρακτσής (Ανατολίτης), Δημήτρης Παπιόπουλος (Ξενοδόχος Χιώτης), Σάκης Πετκίδης (Πελοποννήσιος), Νικολέτα Ρηγάκη (Στρατιώτης Μαρίνος), Εύη Σαρμή (Στρατιώτης Τζορτζίνο), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Στρατιώτης Σπυρέτος), Στέργιος Τζαφέρης (Ιατροδικαστής Τζιοβάνι), Αλέξανδρος Τσακίρης (Λογιώτατος), Γιάννης Τσιακμάκης (Χιώτης), Μανώλης Φουντούλης (Στρατιώτης Κάντηλας, Καφετζής), Βαγγέλης Χαλκιαδάκης (Αρβανίτης).
Παίζουν μουσική επί σκηνής: Πάνος Αργυριάδης (σαξόφωνο, τραγούδι), Άννα Γιαγκιώζη (ακορντεόν, κρουστά, τραγούδι), Ηλέκτρα Γωνιάδου (κλασική κιθάρα, πλήκτρα), Νίκος Καπέλιος (τύμπανο, μπάσο), Δημήτρης Μορφακίδης (τύμπανα), Ιωάννα Μπακαλάκου (κλαρινέτο, τραγούδι), Νικολέτα Ρηγάκη (πιάνο, τραγούδι), Εύη Σαρμή (κρουστά, τύμπανα, τραγούδι), Βιργινία Ταμπαροπούλου (βιολοντσέλο), Στέργιος Τζαφέρης (τρομπέτα, φλογέρα).
Παραστάσεις
Τετάρτη & Σάββατο 6 μ.μ.(Λαϊκή) & 9 μ.μ., Πέμπτη (Λαϊκή)& Παρασκευή 9 μ.μ., Κυριακή 7 μ.μ.
Τιμές Εισιτήριων
Πλατεία – Θεωρείο: 22 €, κανονικό, 15 € εκπτωτικό (παιδικό, μαθητικό φοιτητικό, ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΑΠΘ)
Εξώστης: 15 €, κανονικό και 12 €, εκπτωτικό (παιδικό, μαθητικό φοιτητικό, ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΑΠΘ)
Γενική Είσοδος με Κάρτα Πολιτισμού ΥΠΠΟ 12 €
Χώρος:
Βασιλικό Θέατρο
Πληροφορίες-Κρατήσεις
Ώρες λειτουργίας ταμείων: Βασιλικό Θέατρο 9.30 π.μ. έως 9.30 μ.μ., Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών: 10.30π.μ. έως 5.30 μ.μ.. Τηλ. κρατήσεων: 2310 288000