Μια ..«ανάσα έναντι της ζοφερής πραγματικότητας» χαρακτήρισε τον «Ντετέκτιβ», συνομιλώντας στις 6 Μαρτίου με την Χρύσα Νάνου και την Φωτεινή Στεφανοπούλου ραδιοφωνικά στον 102 FM, η Έφη Δρόσου που υπογράφει σκηνοθετικά και μεταφραστικά το έργο του Πήτερ Σάφερ, που από την Παρασκευή 11/03 παρουσιάζεται στο κοινό της Θεσσαλονίκης από το ΚΘΒΕ, στο Βασιλικό Θέατρο.
Με τους προβληματισμούς να διακατέχουν το κοινό, το θέατρο κ. Δρόσου, έρχεται για πολλοστή φορά να υποδηλώσει την ανάγκη ισορροπίας για όσα γύρω μας συμβαίνουν.
Αυτός ήταν κι ο πρωταρχικός μας στόχος στην επιλογή του έργου. Επιλέχθηκε πραγματικά το έργο αυτό για να πάρουμε όλοι μας μιαν ανάσα. Φυσικά θα γελάσουμε παρακολουθώντας το, αν και δεν είναι εντελώς κωμωδία, ωστόσο ο Σάφερ καταφέρνει να καυτηριάσει γεγονότα, να καυτηριάσει τα πρότυπα της εποχής, που δυστυχώς μετά από τόσα χρόνια δεν έχουν αλλάξει.
Τα ωραία Sixties
Ακριβώς! Είναι τότε ακριβώς που είχαμε δημιουργήσει βάσεις μιας άλλης ελευθερίας. Ήταν η εποχή των χίπηδων, των Beatles, πιστεύαμε σε μια ολική επανάσταση στις σχέσεις κυρίως μεταξύ των ανθρώπων και των συμπεριφορών μας. Όμως, μετά από τόσα χρόνια, γυρνάμε και βλέπουμε ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. Δείτε -ας πούμε-, στον τρόπο που βλέπουμε τον «ξένο».
Ο «Ντετέκτιβ» είναι ξένος
Τυχαίνει μάλιστα, να είναι Έλληνας εκείνη την εποχή. Καταλαβαίνουμε πως χτίζονται τα «πρέπει», τα κοινωνικά όρια, οι συμπεριφορές, οι οδηγούμενες συμπεριφορές στους ανθρώπους.
Public Eye (Δημόσιο Μάτι) - Ο πρωτότυπος τίτλος του «Ντετέκτιβ»
Υπάρχουν οι παγιωμένες νοοτροπίες μας. Το «δημόσιο μάτι» είναι αυτό που κρίνει και βγάζει αποφάσεις για το πως πρέπει να είναι τα πράγματα ή πως θα ήταν καλό να είναι.
Είναι σαν καθένας απ’ τους ρόλους να είναι εκτεθειμένος σε μια κοινωνική κριτική.
Τρεις χαρακτήρες στο έργο.. Εφαλτήριο για το story το ζευγάρι: ο σύζυγος ζηλεύει την νεότερη και όμορφη σύζυγό του
Καταδεικνύεται σεναριακά, η ανάγκη χειραγώγησης. Στήνεται ένα παιχνίδι, αφέντη-δούλου. Ποιος έχει το «πάνω χέρι» και ποιος οφείλει να πράττει ανάλογα με αυτά που θέλει ο δυνατός του ζευγαριού.
Ανάμεσα στο ζευγάρι ο «Ντετέκτιβ»
Γιατί ουσιαστικά δεν υπάρχει δυνατός… και ο σύζυγος και η σύζυγος είναι ο καθένας απ’ την πλευρά του αρκετά δυνατοί, οπότε συγκρούονται κι έρχεται το χαριτωμένο μάτι του Ντετέκτιβ και βάζει λίγο τα πράγματα στη θέση τους.
Τους φέρνει απέναντι στον καθρέφτη τους απέναντι στην αλήθεια τους. Ουσιαστικά τους ξεγυμνώνει!
Το κωμικό στοιχείο και πώς επιτυγχάνεται στην παράσταση
Το κωμικό στοιχείο προκύπτει εξ’ ορισμού από γραφής του έργου. Ο Σάφερ είναι ένας εξαιρετικός χρήστης του χιούμορ. Δεν σ’ αφήνει να πάρεις ανάσα. Ο τρόπος που γράφει είναι «ατακαριστός» και σε οδηγεί να χαμογελάσεις στην αρχή αλλά πολύ γρήγορα σε παρασύρει στο γέλιο. Γιατί οι ατάκες του είναι καυστικές.
Σε οδηγούν να σκεφτείς και να αντιδράσεις γελώντας. Είναι ένας καθαρός χαρακτήρας αυτός του Ντετέκτιβ και οδηγεί τους ανθρώπους σε μια ειλικρινή εξομολόγηση που βρίθει κωμικών στοιχείων.
Οι δυσκολίες στη μετάφραση του Ντετέκτιβ
Προσπάθησα να χρησιμοποιήσω όσο το δυνατότερο οικείες λέξεις, που θα ηχούν με πολυσημαντότητα. Λέξεις που κρύβουν ίσως και περισσότερες από μία έννοια κάθε φορά.
Είχα όλη την εποχή της πανδημίας, όλη την καραντίνα με το μέρος μου μιας και ήμουν κλεισμένη στους τέσσερις τοίχους, ασχολήθηκα ενδελεχώς με τις λέξεις και τις έννοιές τους αναζητώντας πως θα φέρουν καλύτερα το χαμόγελο, το γέλιο.
Ο συγγραφέας Πήτερ Σάφερ
Εκτός απ’ το Αμαντέους, έχει γράψει μεταξύ άλλων την Μαύρη Κωμωδία και το Έκβους. Ο Σάφερ είναι ένας εξαιρετικός ψυχογράφος νομίζω. Είναι ένας άνθρωπος που έχει κερδίσει Όσκαρ. Έχει κάνει πολλά σενάρια για ταινίες.
Όντας ο ίδιος από δύσκολη οικογένεια, γιος Εβραίων στην Αγγλία μετά από τον παγκόσμιο πόλεμο, με πατέρα ανθρακωρύχων, μέλος μεγάλης οικογένειας, έζησε στην φτώχεια. Άρχισε λοιπόν να βλέπει την κοινωνία με το μάτι ενός νέου, που είναι έτοιμος να επαναστατήσει, που έχει ανάγκη να επαναστατήσει σε οτιδήποτε παγιωμένο και κοινωνικά φορεμένο. Πήρε τη ματιά του Ντετέκτιβ, άρχισε να παρακολουθεί τον κόσμο και άρχισε να σχολιάζει τις νοοτροπίες των ανθρώπων και πως αυτές τους «κουκουλώνουν», πώς τους αναγκάζουν σε συμπεριφορές που ουσιαστικά δεν είναι δικές τους αλλά είναι τα κοινωνικά πρέπει που είναι φορεμένα στον καθένα απ’ τα μικράτα του.
Μεγαλώνουμε με τέτοιο τρόπο, βγάζουμε γρήγορα και εύκολα αποφάσεις. Α, αυτός είναι εκεί μεγαλωμένος άρα… α, εγώ έχω μια πανεπιστημιακή μόρφωση, ο άλλος είναι αμόρφωτος άρα βρίσκομαι ένα βήμα πιο πάνω απ’ αυτόν και σχολιάζει όλες τις κοινωνικές τάξεις μεταξύ αυτών και την τάξη του Ντετέκτιβ και την τάξη του Τσάρλς του λογιστή – συζύγου που θεωρεί ότι βρίσκεται σε μια ανώτερη τάξη.. και άρα αυτό σημαίνει ότι θα συμπεριφέρεται διαφορετικά στους ανθρώπους απαιτώντας μόνιμα από κείνους.
1960-2022…Τίποτα δεν έχει αλλάξει
Επιλέξαμε να κρατήσουμε την εποχή του 1960, να μην φέρουμε το έργο στο «σήμερα», για να θυμίσουμε ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει από την εποχή των παππούδων μας.
Δεν είχαμε τη διάθεση ποτέ οι ίδιοι ν’ αλλάξουμε τα πράγματα, να τα φθάσουμε στο κόκαλο. Και φυσικά, βλέπουμε τα αποτελέσματα!
Πανδημία και ανατροπές στην έναρξη των παραστάσεων
Μας πήγε λίγο πίσω η πανδημία γιατί το πρόγραμμα του θεάτρου με την μετακίνηση παραστάσεων πήγε λίγο πίσω. Εν αρχή ήταν προγραμματισμένο ότι θα παίζαμε Γενάρη, πήγε λίγο πίσω λόγω συνθηκών αλλά ελπίζω ότι θα παρουσιαστεί χωρίς άλλες διακοπές. Η δουλειά θα βρει το δρόμο της και θα ολοκληρώσει τον κύκλο της. Είναι μιάμιση ώρα η διάρκεια της παράστασης και δεν έχει ενδιάμεσο διάλειμμα. Η αλήθεια είναι πως εξ’ ορισμού είναι γραμμένο να παίζεται σε μια πράξη. Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν προτείνει, ούτε αλλαγές σκηνικών, ούτε ώρας. Αυτή είναι η βρετανική θεατρική μαεστρία.
Η σκηνοθέτις Έφη Δρόσου