Ο Δημήτρης Κολοβός δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεται με τον Βασίλη Παπαβασιλείου.
Ο ρόλος του Αγγελιοφόρου Α’ στην «Ελένη» του Ευριπίδη είναι η πέμπτη κατά σειρά συνάντηση με τον «δάσκαλο» όπως αρέσκεται να αποκαλεί τον σκηνοθέτη του. (Αξίζει εδώ να σταθούμε στον Αίαντα που ερμήνευσε στο ΚΘΒΕ κατά τη θεατρική σεζόν 1995-1996, κρατώντας τον κεντρικό ρόλο).
«Είναι μαγικό να συνεργάζεσαι μαζί του», μου αποκαλύπτει. «Μαθαίνεις του κόσμου τα πράγματα, από έναν σύγχρονο λόγιο ποιητή της σκηνής, που έχει τον τρόπο να σε πηγαίνει βόλτα σε χρόνους και καιρούς, εξηγώντας πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις, με τρόπο όχι διδασκαλίστικο αλλά μαγικό».
Κάθεσαι μαζί του για έναν καφέ, πριν το όρντινο και στην ουσία έχεις αρχίσει πρόβα δίχως να το καταλάβεις. Το δε κορυφαίο είναι πως ενώ σηκώνεσαι, λες μέσα σου, «ας μην τελείωνε ποτέ αυτός ο καφές-ταξίδι στην ιστορία»…
Είναι ευλογία να συνεργάζεσαι με τον Παπαβασιλείου, μορφώνεσαι, προχωράς τη σκέψη σου, εκπαιδεύεσαι πολυποίκιλα.
- Η ματιά του στην «Ελένη» ποια θα είναι;
Δεν έχει ομοιότητα με τίποτε απ’ όσα έχουμε ως τα τώρα δει. Είναι μπροστά. Διαφορετική προσέγγιση, που κανείς μας δεν είχε φανταστεί νωρίτερα, γι’ αυτό και με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένουμε κι εμείς το τελικό αποτέλεσμα, συμπλέοντας στο όραμά του.
- Και ο Αγγελιοφόρος που καλείστε να εμψυχώσετε;
Ήταν μαζί με τον βασιλιά Μενέλαο στην Τροία. Δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια πολέμησε στο πλευρό του. Τον σέβεται, τον αγαπά, τον πονά. Ξέρει με ενδελέχεια την ιστορία της ζωής του. Γνωρίζει το παρελθόν, τα δυνατά και τρωτά του σημεία, τον γάμο με την Ελένη πριν την καταστροφή και αποτελεί τον συνεκτικό κατά κάποιο τρόπο κρίκο με το παρόν και το μέλλον. Εμφανίζεται για να τον ψάξει και του ανακοινώνει ότι η Ελένη έχει φύγει από την σπηλιά.
Είναι ο πιστός δούλος που παρά την απλότητα της καταγωγής, φιλοσοφεί πολιτικά, κοινωνικά, ουμανιστικά και λέει «ματώσαμε για μια νεφέλη»! Και αργότερα δηλώνει ελεύθερος νους παρά την καταγωγή του και διερωτάται: «Γιατί αλήθεια, να καταφεύγουμε στους μάντεις, αφού μας είπαν ψέματα»!
«Ο καλύτερος μάντης του ανθρώπου είναι η ορθή του κρίση και το γερό μυαλό του», λέει ο Αγγελιοφόρος επί σκηνής κι είναι μια φράση που προσωπικά με συνταράσσει. Όπως και η οικειότητα που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους, τόσα χρόνια συμπολεμιστής του Μενελάου, και από τους ελάχιστους εν ζωή συντρόφους του, που του δίνει το δικαίωμα να του πει κατά πρόσωπο: «γλεντάς γι’ αυτήν που υπήρξε η καταστροφή της Τροίας»; «Όχι, δεν θα την αφήσω να μας κοροϊδέψει και πάλι»!
Ένας μαχητής έμπιστος, δούλος του άρχοντά του, με πίστη αξιομνημόνευτη. Λέει σε κάποια στιγμή «οι δούλοι πρέπει, αν θέλουν να είναι καλοί, να είναι και υπάκουοι, αυτή είναι η ύψιστη αποστολή τους»!
Ταυτόχρονα είναι πολύ οξύνοος και ελεύθερος έναντι του πάλαι ποτέ κραταιού άνδρα, που του έχει δώσει το δικαίωμα να μιλά με ευθύτητα. Καθώς κι ο ίδιος ο Μενέλαος είναι κουρασμένος απ’ τα δεινά του, ας μην ξεχνούμε πως είναι ναυαγός κυριολεκτικά και μεταφορικά, αδυνατεί να του αντισταθεί, να αντιταχθεί, να αντιτείνει.
- Γιατί να δω την «Ελένη» του Ευριπίδη στο Θέατρο Δάσους, στην Επίδαυρο κι αλλού φέτος το καλοκαίρι;
Το να πας να δεις θέατρο από μόνο του είναι κέρδος. Έχεις να λάβεις, μηνύματα, αισθήματα, περιπέτειες χαρακτήρων, να σκεφτείς βαθύτερες αξίες και καταστάσεις, είναι τροφή ατέλειωτη για σκέψη και συζητήσεις. Να έρθεις όμως να δεις την εν λόγω παράσταση για μια σειρά ευτυχών συγκυριών. Τον λόγο του Ευριπίδη, την υπογραφή του ΚΘΒΕ που είναι εγγύηση, τη σκηνοθεσία του Παπαβασιλείου, που καταθέτει άλλη ματιά, μια νέα πρόταση… Από μόνο του όλο αυτό είναι εισιτήριο. Φρονώ ότι θα έχει μεγάλη επιτυχία η προσέγγισή του και διακινδυνεύω εκ προοιμίου να το προεξοφλώ.
Το έργο βρίθει μηνύματα ελευθερίας αλλά και κριτικής σκέψης. Θα δεις πώς οι άνθρωποι φθάνουν στο ναδίρ ενώ μπορούν απλά να λύσουν προβλήματα. Θα δεις πως οδηγούμαστε σε καταστροφές, ενώ μπορούμε να θέσουμε οριογραμμές για να τραβήξουμε σε σωστές οδούς. Είναι αρχαίο αλλά και συνάμα τόσο σύγχρονο το έργο του Ευριπίδη. Ίδιες λογικές, για «αδειανά πουκάμισα», ίδια παιχνίδια, πολιτικά, εξουσίας ή θρησκείας, μας ταλανίζουν και σύγχρονα.
- Μετά την έξοδο από τον εγκλεισμό ο κόσμος πώς αντιλαμβάνεσαι ότι θα έρθει να σας δει;
Είναι πραγματικά σήμερα παρά ποτέ θεραπευτική η λειτουργία της θεατρικής πράξης. Έχουμε βγει από έναν Γολγοθά απομακρύνσεων κι απαγορεύσεων και φρονώ ότι ο κόσμος θα έχει εκτός απ’ την μεγάλη πεθυμιά και την αγωνία να δει να συμβαίνουν ιστορίες μπρος στα μάτια του. Ίσως και πιο ουσιαστικά τώρα, καθώς η κριτική του λειτουργία θα είναι πιο δεκτική σε καινοτόμες απόψεις σκηνοθεσίας, παραγωγής. Ανυπομονεί ο κόσμος να δει θέατρο, να αναταθεί η ψυχή του, κοιτάζοντας κάτι διαφορετικό, που θα του δώσει παράλληλα διαφυγή και ευχαρίστηση. Η «Ελένη» του ΚΘΒΕ αυτό προτείνει φέτος, το κάτι άλλο. Το διαφορετικό.
- Για τους ηθοποιούς πώς μεταφράστηκε αυτή η μακρά περίοδος σιωπής;
Μας σακάτεψε! Εμείς μιλάμε με το σώμα, τις εκφράσεις του προσώπου, την κοινωνία, την επαφή και στη σκηνή και με το κοινό. Δεν ήμασταν ορισμένοι, ούτε συνηθισμένοι να έχουμε μηχανήματα μπροστά μας. Δεν είναι το ίδιο να δουλεύεις τηλε-πρόβες ούτε να εκθέτεις την ψυχή σου σε ένα κοινό πίσω από ψυχρές οθόνες υπολογιστή. Εμείς αυτή την έξοδο στις σκηνές και μιλώ για όλο τον θεατρικό κόσμο, την βιώνουμε σαν μικρά παιδιά. Σαν τα μωρά, που τους ανοίγεις την πόρτα σε έναν κήπο γεμάτο λουλούδια και παιχνίδια λουσμένο στο φως και ακούς απ’ την ψυχή τους την ιαχή της ευχαρίστησης. Φαντάσου πόση ήταν η χαρά μας που στις πρόβες δοκιμάζαμε φόρμες και εκφραστικούς τρόπους στα όρια της εκτόνωσης.
- Κι από την σιωπή στην ομορφιά…
Η ομορφιά τι κάνει; Μας παρασέρνει... Αν δεν ξέρεις να την χρησιμοποιήσεις χρηστά τελικά καταλήγει να γίνει η ασχήμια των πραγμάτων όλων. Στο όνομα της ωραιότητας παίξανε θεοί και θεές στο μύθο της Ελένης… πόσο μάλλον οι άνθρωποι! Ένας ολόκληρος λαός καταστράφηκε, αφανίστηκε στο όνομά της. Και σήμερα βιώνουμε την παντοκρατορία της ομορφιάς. Βλέπεις ένα όμορφο πλάσμα και αυτομάτως δέχεσαι να ακούσεις και να αποδεχθείς οτιδήποτε πει επειδή και μόνο είναι όμορφος. Αν τα έλεγε κάποιος με άσχημα χαρακτηριστικά ούτε αποδεκτός θα γινόταν ούτε θα εισακούγονταν… δυστυχώς!
Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου