«Όρνιθες» ξανά και με μεγάλη χαρά για τον Γιάννη Σαμψαλάκη που υποδύεται τον Ευελπίδη στην Αριστοφανική κωμωδία που σκηνοθετεί και φέτος για λογαριασμό του ΚΘΒΕ ο Γιάννης Ρήγας.
Σε μια ανάσα από τις πρόβες που ήδη ξεκίνησαν στη Μονή Λαζαριστών για την προετοιμασία της καλοκαιρινής περιοδείας, για έναν από τους πολυπληθέστερους θιάσους και σε ένα εμβληματικό έργο, βρεθήκαμε να συζητάμε για όλα…
Τις αλλαγές στο «πέταγμα» των Πουλιών, τη νέα διανομή, την επόμενη μέρα για το θέατρο και τον κόσμο του μετά την πανδημία, το νέο αίμα των ηθοποιών, το βελτιωμένο τηλεοπτικό τοπίο, όσα μας στέρησε ή μας δίδαξε η πανδημία, το "me too", την διαδικτυακή έξοδο των παραστάσεων στην καραντίνα, τις μικρές αλλά ουσιαστικές θεατρικές ομάδες, το «Ελεύθερο Ζευγάρι» του Ντάριο Φο και τόσα άλλα…
«Περίμενα με αγωνία την έναρξη των προβών, αναμένω πως και πως την παράσταση… Άγρια πολύ η καραντίνα για όλους μας τόσο καιρό και η ανυπομονησία χτύπησε κόκκινο… Δεν σου κρύβω κάποιες στιγμές κι ο φόβος μου μη και δεν ανοίξουν τα θέατρα… ευτυχώς έστρωσαν τα πράγματα…
Εμείς νοιώθουμε τυχεροί που μέσα σε όλη αυτή την αγρανάπαυση δουλέψαμε. Γιατί το ελεύθερο θέατρο έζησε άγρια πράγματα την περίοδο αυτή. Όσοι ευτυχήσαμε να βρεθούμε υπό έναν Κρατικό Οργανισμό και την ανάγκη έκφρασης μπορέσαμε να μετουσιώσουμε σε θεατρική πράξη και απώλεια μισθού σε πολύμηνη βάση που σημαίνει ότι δεν διατρέξαμε ανασφάλεια και ψυχική διαταραχή.
- Παρ’ όλα αυτά και θεατρικά έζησες πρόσφατα τον εγκλωβισμό σου εντός τηλεοπτικού πλαισίου στο «Ελεύθερο Ζευγάρι» του Ντάριο Φο, που ενώ ήταν στον προγραμματισμό του ΚΘΒΕ να παιχθεί κανονικά, πρόλαβε η καρνατίνα και προβλήθηκε διαδικτυακά…
Δούλεψα με εξαίρετους ανθρώπους που λατρεύω και ως συναδέρφους για την ποιότητα της δουλειάς και της άποψής τους και ως φίλους. Καταευχαριστήθηκα τις πρόβες, το κείμενο έτσι όπως είχαμε την πολυτέλεια να το «χτενίσουμε» μαζί και κάθε του λεπτομέρεια στο έπακρο λόγω χρόνου… Κάποια στιγμή δε σου κρύβω πως και με τον Μιχάλη Σιώνα και την Λίλα Βλαχοπούλου αναρωτηθήκαμε από ένα σημείο και μετά «για ποιόν δουλεύουμε, σε ποιόν θα δείξουμε όλα όσα δημιουργούμε»; Είχαμε φθάσει σε απόγνωση και λέγαμε «ποτέ δεν θα παίξουμε σε κόσμο»…
Τελικά η ιδέα της βιντεοσκόπησης έδωσε προοπτική… Ένα παράθυρο ανοιχτό.. έστω δια της κάμερας θα έφθανε το έργο μας στο κοινό. Με τον τρόπο δε της προσέγγισης που κινηματογραφήθηκε το έργο από τον Σιώνα και τον Πάλλα προσωπικά έμεινα ικανοποιημένος, αν και ανυπομονώ να παίξουμε από Σεπτέμβρη ξανά σε ανοιχτά θέατρα με την ανάσα του κόσμου στο μέτρο…
- Με το πέταγμα των Ορνίθων αλληγορικά νομίζω ότι μας προσκαλείτε με τους «Όρνιθες» να αποτινάξουμε εγκλωβισμούς και αποστερήσεις και να υψωθούμε ονειρουργώντας νέες αλήθειες...
Όπως ο Ευελπίδης κι ο Πεισθέτερος αποφασίζουν να φύγουν απ’ την χώρα τους προς αναζήτηση καλύτερων, πιο ελεύθερων τόπων και πηγαίνουν στη χώρα των πουλιών, έτσι και η ιστορία του σύμπαντος κόσμου που εγκλωβίστηκε στην πανδημία κι αποζητά τρόπους και δρόμους ασφαλούς διαφυγής μοιάζουν.
Θέλω να βγούμε από τον εφιάλτη που ζήσαμε. Να διαγράψουμε πορεία προς την ελευθερία. Στην αρχή, εντάξει, τρομάξαμε, μετά λίγο το απολαύσαμε γιατί βρήκαμε χρόνο ανασυγκρότησης, επαναπροσδιορισμού, κατεβάσαμε τόνους και ρολά, μείναμε στα σπιτικά μας που με τους καταιγιστικούς ρυθμούς δουλειάς δεν μας βλέπανε ποτέ, συμμορφωθήκαμε και μορφωθήκαμε, διαβάζοντας με άνεση χρόνου, βλέποντας ταινίες, κάνοντας κήπους, και χόμπι και αθλητισμό, είδαμε και τηλεόραση... όμως μετά ήρθε η στέρηση κατ’ αρχάς ανθρώπων μας, μετά ο μαρασμός, ύστερα σε κάποιους η κατάθλιψη. Νομίζω πως τώρα βρισκόμαστε στην αποδρομή πια της κατάστασης. Και ευτυχώς γιατί έως εδώ είναι τα όριά μας…
Φυσικά κάνω και κάνουμε όλοι μας υπομονή μιας και οδεύουμε προς το τέλος, όμως δεν πάει άλλο.
Στην πρώτη καραντίνα πέρσι την άνοιξη, ήμουν Αθήνα, όπου ήταν όλα πιο δύσκολα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. Έβγαινα ανά δεκαήμερο για τροφοδοσία, επέστρεφα και απολύμαινα τα πάντα… ήταν μια ζωή σπίτι, μάρκετ, επέστρεφα, μαγείρευα, έτρωγα, έβαζα ταινίες ή σήριαλ, διάβαζα και δεν είδα άνθρωπο από κοντά για μήνες… Και ήταν τραγικό να συναντάς απ’ το απέναντι πεζοδρόμιο γνωστό και να του γυρνάς πλάτη γιατί φοβόσουν την επαφή που προηγούμενα ήταν αυτονόητη.
Με ενοχλούσε τόσο δε το γεγονός πως αν τύχαινε να συναντήσω φίλο έπρεπε να τον κρατώ σε δυο μέτρα απόσταση, που όσο παράξενο κι αν σου φανεί επέλεγα να αποφεύγω συναντήσεις μαζί τους. Με τρελαίνει να μην μπορούμε να κάτσουμε να τα πούμε σαν άνθρωποι… Εντάξει, το μάθαμε, το συνηθίσαμε. Όλα τα μπορεί ο άνθρωπος, είναι ευκολοπροσαρμόσιμο ον, όμως θέλω να μην έχουμε πια για τίποτε να προσέχουμε… να επιστρέψουμε στην ανεμελιά μας. Φτάνει πια!
- Επιστρέφουμε στην κανονικότητα κι εσύ επιστρέφεις στους γνώριμους «Όρνιθες» που πέρσι ήταν άθλος για τους χρόνους προετοιμασίας και φέτος λόγω αλλαγών πάλι άθλος θα είναι…
Ξέρεις, τέτοιου διαμετρήματος έργα, θέλουν ισχυρή προετοιμασία και δε σου κρύβω ότι σε μόλις δύο μήνες κατορθώσαμε το ακατόρθωτο. Αν δεν υπήρχε αυτός ο θίασος, που ξέραμε τα χνώτα ο ένας του άλλου, αν δεν σκύβαμε τόσο σκληρά να δουλέψουμε είτε εξατομικευμένα είτε ομαδικά, ο στόχος δεν θα είχε επιτευχθεί. Βγήκε το έργο και βγήκε με αξιώσεις. Φέτος νιώθω ότι πάω να το απολαύσω όλο αυτό το ταξίδι. Νιώθω πιο άνετος, με περισσότερη ενέργεια και όρεξη να κάνω και πράγματα που πέρσι δεν τόλμησα να βγάλω στο ρόλο. Κάποια λίγα ίσως ναι τα επιχείρησα… όμως αρκετά άλλα όχι. Πέρσι θέλαμε να μην ταράξουμε τα νερά. Είπαμε ας βγει καλά η παράσταση στους χρόνους και με τα υλικά που έχουμε. Φέτος νιώθω πιο δημιουργικά, πιο χαλαρά να την δουλέψω αλλιώς… Σημαντική αλλαγή κυρίως για μας που παίζαμε μαζί του ήταν πως ένας απ’ τους κεντρικούς ρόλους πέρασε σε άλλον συνάδερφο. Στην αρχή τρομάξαμε. Μετά αυτή η φωτιά που παίρνεις όταν έχεις να αναμετρηθείς με την πρόκληση σε ενεργοποιεί διαφορετικά.
- Υποδύεσαι τον Ευελπίδη… πώς θα μου τον συστήσεις;
Τον λατρεύω! Είναι αγαπημένοι μου ήρωες αυτοί που μοιράζουν απλόχερα την αθωότητά τους. Οι τύποι που όταν σκέφτονται κάτι το λένε ανοιχτά. Όταν αποφασίζουν κάτι να γίνει το κάνουν δίχως δεύτερες σκέψεις.
Οι άνθρωποι που δεν εννοούν να καταλάβουν τι από όσα ξεστομίσουν ή πράξουν είναι επικίνδυνα ή ενοχλητικά και που ακόμη κι όταν το νοιώθουν θα τζογάρουν κι ότι γίνει…
Πέρα βέβαια και έξω από αφελής νιώθω ότι έχει και βαθιά ενσυναίσθηση ο ήρωάς μου. Σαν βλέπει ότι παίρνουν αέρα τα μυαλά του Πεισθέτερου, εκεί όπου αρχίζει και ψωνίζεται και βγάζει πύρινους λόγους σχεδόν δικτατορικούς, υψώνει ανάστημα, αρχίζει και του τραβάει το χαλί. Δεν ακολουθεί, πάει και κοντράρεται μαζί του και βέβαια την πληρώνει, αφού τον στέλνει εργάτη στα τείχη της Νεφελοκοκκυγίας. Και σύγχρονα αν το δεις, τόσο στη χώρα μας όσο και στον κόσμο όλο, δυστυχώς συμβαίνει αυτό συνέχεια. Και σήμερα αυτό δεν γίνεται; Και εδώ στην χώρα μας και παγκόσμια?
Όποιος λέει αλήθειες την πληρώνει… αλλά επιτέλους θα πρέπει να σταματήσει αυτό. Ας λέμε αυτό που πρέπει κι ας υπάρχουν συνέπειες… Αλλιώς τίποτε δεν βελτιώνεται κι ο κόσμος δεν αλλάζει, δεν προοδεύει.
- Me too.. θα σου απαντήσω. Αλήθεια ο κόσμος του θεάτρου μετά από όσα είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταία, πόσο διαφορετικός θα γυρίσει να παίξει και πόσο ο διαφορετικός θα ναι κι ο κόσμος έναντί του;
Να σου πω την αλήθεια, αυτά όλα, δεν είναι πράγματα που δεν ξέραμε ή που δεν υπήρχαν.
Αν έρθει κάποιος ηθοποιός ή σκηνοθέτης και μου πει «πού και πότε γίνονταν αυτά;» θα του απαντήσω «δυστυχώς παντού και πάντα». Ξέραμε ότι συνέβαιναν.
Αν και δε βρέθηκα και εγώ και πολλοί άλλοι συνάδερφοι στη θέση του θύτη, παρ’ όλ’ αυτά, ήταν δύσκολη η περίοδος των αποκαλύψεων για όλους.
Ξέρεις γιατί? Γιατί είχαμε βρεθεί μπροστά σε περιστατικά και δεν τολμήσαμε να μιλήσουμε.
Φοβόμασταν μη χάσουμε τη δουλειά μας, μην χάσουμε τη φήμη μας, γιατί παίζει πολύ αυτό το σενάριο στον χώρο μας… «μη μιλήσεις θα σε διώξουν, δεν θα σε πληρώσουν, δεν θα βρεις δουλειά ποτέ ξανά»… Είμαστε λοιπόν κι εμείς όλοι όσοι κουνάμε επιδεικτικά το δάχτυλο σήμερα συνυπεύθυνοι για το σιωπηλό μας χθες. Θα μου πεις, δε μιλάει το θύμα, θα μιλήσεις εσύ που ήσουν δίπλα? Ναι πρέπει όλοι να μιλάμε. Και καλώς έγινε ότι έγινε. Νομίζω πως το θέατρο θα βγει αν και λαβωμένο καλύτερο.
Τώρα, πώς ο κόσμος αντιλαμβάνεται την κατάσταση… θα σου πω ότι επειδή έχω δουλέψει και στη νύχτα και στον χώρο της διασκέδασης και της εστίασης, εκεί τα πράγματα είναι χειρότερα. Είναι τραγικό να δουλεύεις κουζίνα και ο αρχιμάγειρας να σου πετάει τηγάνι στο κεφάλι και να το περηφανεύεται κιόλας γιατί κάτι δεν του άρεσε. Να είσαι οκτάωρα και να σου ζητιέται υπερωρία απλήρωτη και να σου λέει το αφεντικό «αν δεν δεχθείς αύριο θα βρω άλλον… έφυγες».
Για τη σεξουαλική δε κακοποίηση είναι δεδομένο για μια μεγάλη μερίδα επιχειρηματιών ότι π.χ. η σερβιτόρα θα κληθεί στο γραφείο και εκεί έχουν το δικαίωμα να έρθουν πιο κοντά της… (!) Αλλά, όπως βλέπεις είναι πιο πιασάρικο, πιο glam ο δικός μας χώρος. Εγώ νοιώθω χαρούμενος και περιμένω τη στιγμή που θα ανοίξουν τα στόματα να καταδείξουν τι γίνεται κι αλλού, σε άλλα επαγγέλματα. Όχι εκδικητικά για όσους έπραξαν, αλλά για όσους έβρισκαν και βρίσκουν το σθένος να μιλήσουν ανοιχτά και μάλιστα δημόσια για όσα έχουν υποστεί. Περιμένω με αγωνία να τολμήσουν να βγουν και να μιλήσουν κι από άλλους χώρους άνθρωποι που οι μεγάλες τους ανάγκες τους οδηγούν στις μεγάλες τους υπομονές…
- Στην τηλεοπτική πραγματικότητα; Νομίζω ότι ξεκίνησε μια ποιοτικότερη προσπάθεια κατάθεσης των σήριαλ… το ένα μετά το άλλο τελευταία συμπαρασύρεται θετικά… ή μήπως είναι μόνο η δική μου αίσθηση αυτή;
Πολλά χρόνια, αλήθεια είναι, είχαμε να δούμε τέτοιες παραγωγές και νομίζω εφαλτήριό τους στάθηκαν οι «Άγριες Μέλισσες». Νόμιζα δε ότι είχε ανεπιστρεπτί τελειώσει η δυναμική των παραγωγών με αξιοπρεπή budget που ευδοκιμούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός τηλεοπτικού καθημερινού ή εβδομαδιαίας περιοδικότητας σήριαλ, με ηθοποιούς ωραίους, προσεγμένα σκηνικά και κοστούμια και τοποθεσίες γυρισμάτων… Απ’ το ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης είχαμε την επανάληψη ενός στούντιο και μιας χαρωπής οικογένειας που τα έλεγε νόστιμα και αυτό ήταν όλο. Αναπτύσσεται όπως ορθά εντοπίζεις ένας άλλος λόγος περισσότερο κινηματογραφικός και θεατρικός ανά περίπτωση θα έλεγα, που με εκπλήσσει ευχάριστα…
Συχνά σκέφτομαι ότι σ’ αυτό συνέτεινε και η συνθήκη καραντίνας όπου ο κόσμος κάθισε και κοίταξε τηλεόραση ώρες και έπρεπε να τον κρατήσουν δίνοντας πράγματα. Ο θεατής επίσης δεν είναι άμοιρος ευθυνών για την κατάντια ή όχι που έχει το εγχώριο μέσο. Δε θα πρέπει να επιρρίπτουμε ευθύνες μονάχα στα κανάλια, τους ιδιοκτήτες τους, τους παραγωγούς και τους διευθυντές. Αν εμείς δεν δίνουμε 80% τηλεθέαση σε προϊόντα όπως το Survivor, ή το MasterChef και πριμοδοτεί με μόλις ένα πενιχρό 5-10% παραγωγές αξιώσεων, τότε τί να κάνει και το κανάλι?
- Η νέα γενιά έχει όραμα, έχει διάθεση να ξεχωρίσει ή είναι «καθισμένη»;
Τις ωραιότερες παραστάσεις της ζωής μου τις είδα σε υπόγεια… ούτε στη «γκλαμουριά» ούτε στο «γκράντε»… Έργα με αξιώσεις, σεβασμό, πειραματισμούς, ερευνητική ματιά, τολμηρές σκηνοθεσίες και αποδώσεις…
Σέβομαι τον καλλιτέχνη που καταθέτει ψυχή με πάθος, με πίστη, με αυταπάρνηση και αυτό αποτιμάται σε τρία μόλις ευρώ μεροκάματο.
Έχω 8-9 χρόνια μόλις που τελείωσα τη Σχολή Θεάτρου.
Από τη σχολή ακόμη φροντίζουν να σε μάθουν ότι πρέπει να μάθεις να ζεις άνεργος με το επάγγελμα που διάλεξες.
Τα νέα παιδιά και όνειρα έχουν και κουράγια… Είναι γενιά και πολυπαραγωγική και παθιασμένη με ότι κάνει…
Τα παιδιά όλα, τρέχουν από οντισιόν σε οντισιόν με την κρυφή ελπίδα κάποια απ’ τις 80 που ήδη έλαβαν μέρος να τους δώσει την ευκαιρία… Για ψίχουλα?.. Για ψίχουλα!
Είναι παρήγορο πόσες πολλές ομάδες θεατρικές υπάρχουν στη χώρα μας. Έχω κι εγώ στην Αθήνα τη δική μας. Είμαστε όλοι απόφοιτοι του Κρατικού και η δημιουργία της ομάδας μας είναι η ευτυχέστερη στιγμή της ζωής μου.
- Έχεις ρόλους που θα' θελες να ενσαρκώσεις και ιερά τέρατα όπως λέμε στον χώρο της τέχνης που θα ήθελες ίσως να είχες γεννηθεί παλαιότερα για να προλάβεις τις διδαχές τους; (π.χ. τον Κουν, τον Μινωτή, την Παξινού και τόσους άλλους);
Να είμαι στο τώρα με τις συνθήκες του τότε.. αυτό θα ήθελα… Μπήκα στο χώρο στα 25 μου δίχως να έχω αυτό που λέμε όνειρο ή απωθημένο να γίνω ηθοποιός. Βρέθηκα ξαφνικά στο χώρο και παράλληλα ασκώ και δεύτερο επάγγελμα βιοποριστικά. Δεν περιστρέφεται όλη η ζωή μου γύρω απ’ τον χώρο του θεάτρου. Δεν έχω ως εκ τούτου απωθημένα ούτε για ρόλους ούτε για έργα…. Αυτό που με νοιάζει είναι να έχω να κάνω με ωραίους θιάσους. Με ανθρώπους που να με εμπνέουν. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με τέτοια αξιόλογα άτομα που σε κινητοποιούν να ψάξεις πώς το κάνουν, τι κάνουν, πως μπορείς κι ο ίδιος να εξελίξεις τον εαυτό σου βλέποντάς τους και μαθαίνοντας απ’ τις τεχνικές και την ευρύτερη στάση ζωής τους. Φυσικά και ο Κουν κι ο Βογιατζής και τόσοι άλλοι σημαντικοί θεατράνθρωποι άφησαν το ισχυρό αποτύπωμά τους στο χώρο…
Όμως δεν ζηλεύω που δεν έζησα στο πλάι τους. Είχα κι εγώ τους καλούς μου δασκάλους, τον Ρήγα, τον Χάνο…, τον Σιώνα κ.α. Εκείνοι υπήρξαν σημαντικοί για τη δουλειά τους στην εποχή τους… Τώρα αν θα έπρεπε να διαλέξω κάποιον σπουδαίο να συνεργαστώ, λέω τον Ταραντίνο (μιας και μιλάμε για όνειρα ας τα κάνουμε μεγάλα).
- Κι αν απ’ τους «Όρνιθες» διάλεγες, ποιο πουλί θα ήθελες να ήσουν;
Το λέω συνέχεια, ως Ευελπίδης… Έχει κόλλημα μαζί του, έχω κι εγώ κόλλημα με τα παγώνια…
Παγώνι θα ήθελα να' μαι κι ας μην πετάει… Είναι τόσο ισχυρό το άνοιγμα των φτερών, έχει όλα τα χρώματα και χιλιάδες σχέδια ζωγραφισμένα πάνω του, που νομίζεις ότι θα κάνει την πιο μακρινή την πιο δυνατή την εντυπωσιακότερη πτήση… Με συνεπαίρνει!! Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου