Με την ευχή η παράσταση του ΚΘΒΕ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ: ΑΓΕΛΑΣΤΟ ΤΕΚΝΟ ΠΟΛΥΤΕΝΟΥ ΘΕΑΣ», που διαθέτει όλα τα εχέγγυα να υπάρξει και σε διάδραση με το κοινό, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να βγει στις αίθουσες και όχι μόνο στο διαδίκτυο όπως προγραμματίζεται, ο σκηνοθέτης της Κώστας Χαλκιάς, παραχώρησε την Πέμπτη 8/4 ραδιοφωνική συνέντευξη στο Α’ Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και τον δημοσιογράφο Γιώργο Γιανναράκο.
-Ο Κάλβος είναι μια προσωπικότητα λίγο σκοτεινή και νομίζω πολύ ωραία τον έχει περιγράψει ο Ελύτης, όταν μιλάει στα δοκίμιά του, για έναν μαυροφορεμένο άνθρωπο. Τον βλέπει ωστόσο πολύ φιλικά, παρά το ότι έχει πολύ σκοτάδι γύρω του. Πώς δίνετε φως κάτω απ’ τη σκιά που βρίσκεται η ζωή του με την παράστασή σας;
Η περίπτωση του Κάλβου, είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία, θα έλεγα, που αγγίζει τα όρια μιας τραγωδίας του Αρχαίου δράματος. Η ζωή του είναι περιπετειώδης! Δεν θα συμφωνήσω απόλυτα με το σκοτάδι που αποδίδεται στον Κάλβο. Ανακάλυψα τον Κάλβο και στηρίχθηκα γι΄αυτήν την παράσταση από ένα βιβλίο του Κ. Πορφύρη Ανδρέας Κάλβος ο Αγέλαστος, γι’ αυτό και ο υπότιτλος αναφέρεται ως Αγέλαστο Τέκνο Πολυτέκνου Θεάς. Είναι ένας αδικημένος λογοτέχνης ποιητής της νεότερης Ελλάδας.
Θα έλεγα ότι πραγματικά η περίπτωση του, αγγίζει τα όρια ενός μυθιστορήματος που έχω βάλει στόχο και ως σεναριογράφος, αν αξιωθώ, μιας και το υλικό είναι τόσο πλούσιο, να γράψω κι ένα σενάριο μιας συναρπαστικής ταινίας.
Πριν την έρευνά μου, θεωρούσα, ότι ο Κάλβος πέθανε σε νεαρή ηλικία, γύρω στα 50. Πέθανε γύρω στα 77 του χρόνια, και για την εποχή που έζησε, η ηλικία αυτή ήταν βαθύ γήρας.
Ένα παιδί, που σε ηλικία 10 ετών, φεύγει με τον αδερφό του, τους παίρνει ο πατέρας τους, που άφησε τη μητέρα τους, και πάνε στο Λιβόρνο της Ιταλίας… Ένα παιδί, που ήδη από 14ων ετών, διδάσκει ξένες γλώσσες για να βγάλει τα προς το ζην… Γνωρίζει τον Ούγκο Φόσκολο, που ιταλοποιήθηκε, έναν λόγιο Ελληνικής καταγωγής από τη Ζάκυνθο, η βάση του οποίου ήταν η Ελληνική Παιδεία.
Μια μυθιστορηματική περίπτωση είναι η σύγχρονη ζωή με τον Σολωμό. Όπως γράφει κι ο συγγραφέας Σωκράτης Καψάσκης, στο βιβλίο του «Μοναχικοί ποιητές στην Κέρκυρα», ζούσαν επί 20 έτη κι οι δυο στο νησί, και ο μύθος τους θέλει να μην έχουν ποτέ τους συναντηθεί, γιατί ο Κάλβος δίδασκε Φιλοσοφία στην Ακαδημία της Κέρκυρας.
Είναι αρκετές οι λεπτομέρειες της ζωής του Κάλβου, που ο κόσμος δεν γνωρίζει! Και μυθιστορηματική η περίπτωσή του όπως και τα ταξίδια του.
Φεύγει σε ηλικία δέκα ετών απ’ τη Ζάκυνθο… Λιβόρνο Ιταλίας, Φλωρεντία, Γενεύη Ελβετίας, Παρίσι, Λονδίνο, Ελλάδα, ξανά στο Λονδίνο, όπου και έζησε μέχρι το πέρας της ζωής του.
-Υπάρχει αναφορά και για το Λάουθ έξω απ’ το Εδιμβούργο; Ναι, εκεί βρέθηκε όντας 60χρονος και παντρεύτηκε τη δεύτερη γυναίκα του, την Σαρλότ, η οποία υπήρξε μαθήτριά του. Το κορίτσι αυτό ήδη απ’ την ηλικία των 11 ετών, διατηρούσε μαζί του αλληλογραφία, επί 25 συναπτά έτη. Όταν ο Κάλβος επιστρέφει στο Λονδίνο, η Σαρλότ είχε γίνει 37 ετών, παντρεύονται, ανοίγουν από κοινού Σχολαρχείο και ζουν εκεί.
Για καλή μας τύχη, αναφορικά με τα Νεοελληνικά Γράμματα, ο Γεώργιος Σεφέρης, ήταν πρεσβευτή το 1960 στο Λονδίνο και κατάφερε να εντοπίσει τους τάφους του Κάλβου και της γυναίκας του. Μάλιστα με έναν πανηγυρικό τρόπο, υποδέχθηκαν οι Ζακυνθινοί τα οστά του και ο τάφος του πλέον βρίσκεται δίπλα σ’ εκείνον του Σολωμού, στο Μαυσωλείο της Ζακύνθου.
-Ας έρθουμε όμως στην ίδια την παράσταση… Αυτό που είναι σημαντικό και πρέπει να το συνειδητοποιήσει ο κόσμος, είναι πως ο Κάλβος υπήρξε ένας επαναστάτης ποιητής, γνήσιο τέκνο του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, και όταν λέμε επαναστάτης, ήταν και παράνομος για την εποχή εκείνη. Υπήρξε καρμπονάρος, είχε μπει σε μυστικές οργανώσεις ενάντια στην Αυστροουγκαρία, για να κατανοήσει το κοινό ενάντια στον Μέτερνιχτ, και εάν δεν είχε και την αγγλική υπηκοότητα ως Επτανήσιος, θα έμπαινε φυλακή και θα καταδικαζόταν. Ωστόσο απελάθηκε όταν ανακάλυψε η αστυνομία στη Φλωρεντία ότι ανήκε σ’ αυτές τις οργανώσεις. Ήταν πράγματι επαναστάτης! Όταν υποδέχθηκαν τις Ωδές του στο Παρίσι, τον υποδέχθηκαν ως «τον ποιητή της Επανάστασης».
Ένα απ’ τα πιο τραγικά ζητήματα ήταν ότι έγραψε τη Λύρα και τα Λυρικά αυτές τις μοναδικές του Ωδές, και μετά δεν ξανάγραψε ποίηση.
Αυτό που σώζεται είναι δυο τραγωδίες του, ο Θηραμένης και οι Δαναΐδες και μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκε το περιεχόμενο των μαθημάτων του στην Ακαδημία τςη Κέρκυρας που δίδασκε τους φοιτητές του.
Όσον αφορά στην παράσταση, είναι μια σύνθεση κειμένων του Ακταίωνα Χαλκιά, είναι το ψευδώνυμο που χρησιμοποιώ ως συγγραφέας, έκανα μια σύνθεση κειμένων απ’ το βιβλίο του Κ. Πορφύρη κι αποσπάσματα απ’ τις Ωδές του. Τολμώ να πω, ότι ένας απ’ τους μεγάλους μου δασκάλους, είναι το Αρχαίο δράμα… Όλη λοιπόν η μορφή του σκηνικού αυτού δρωμένου, είναι σαν ένα χορικό αρχαίας τραγωδίας. Η εικαστική και μουσική επιμέλεια που έχει, βγάζει ένα τελικό αποτέλεσμα -επαναλαμβάνω- ενός χορικού αρχαίου δράματος.
-Υπάρχουν ήρωες ή είναι μόνον ένα χορικό; Ένας χορός είναι, αποτελείται από ομάδα εξαίρετων νέων ηθοποιών του ΚΘΒΕ και πραγματικά είμαι ευγνώμων για την τύχη μου να έχω αυτή την ομάδα των 15 ηθοποιών που μαζί στήσαμε το δρώμενο αυτό και ήδη βρισκόμαστε στο τέλος των προσπαθειών μας και αναμένουμε την κινηματογράφησή του η οποία θα γίνει την προσεχή εβδομάδα.
-Ένα σημείο που κάποιος κολλάει είναι η γλώσσα του Κάλβου κι είναι πραγματικά περίφημη και περίτεχνη… Θα σας αναφέρω κάτι που λέει ο Δημαράς: «Η γλώσσα του Κάλβου είναι σφύζουσα δημοτική ενδεδυμένη με αρχαίους κανόνες».
-Αυτό ωστόσο που ήθελα να ρωτήσω, είναι τι δυσκολίες μπορεί να δημιουργήσει η γλώσσα αυτή… θα χρησιμοποιηθεί όπως έχει γραφεί… αλλά πώς θα την συνδυάσεις με την σύγχρονη γλώσσα που σίγουρα υπάρχει στα συνδετικά για παράδειγμα κείμενα της παράστασης; Έλεγα τις προάλλες στους ηθοποιούς: ξαφνικά, αυτό που είναι σημαντικό για μένα είναι πως η γλώσσα του Κάλβου έγινε δική σας.. κατανοήσατε το περιεχόμενο και την φόρμα.. και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό, διότι, αφού κατακτήσατε αυτό το επίπεδο… ότι η γλώσσα του Κάλβου, έγινε δική σας, κατά την γνώμη μου, μ’ αυτή την ταύτισή σας με την γλώσσα του Κάλβου, θα την καταλάβει και ο κόσμος.
-Η γλώσσα του Κάλβου όπως και του Βιζυηνού και του Παπαδιαμάντη είναι ζήτημα εξοικείωσης… Η φόρτιση κι ο συνδυασμός της εικαστικής και της μουσικής επιμέλειας, (η μουσική έχει την υπογραφή ενός άλλου σπουδαίου και αδικημένου του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, του Νίκου Σκαλκώτα), φθάνουν σε υψηλό, τολμώ να πω, συγκινησιακό επίπεδο την όλη παραγωγή. Η φόρτιση είναι πάρα πολύ μεγάλη κι υπογραμμίζεται και η τραγικότητα της Επανάστασης του 1821, η οποία, δεν ήταν αποκύημα σκορπισμένων ροδοπέταλων.
-Ποια είναι η «Πολύτεκνος Θεά» στην οποία αναφέρεστε στον τίτλο του έργου; Είναι η μνημοσύνη.. Επικαλείται τη μητέρα των μουσών..