Έγραψε όλων των ειδών μουσικής (όπερες, συμφωνική μουσική, ορατόρια, μπαλέτα, μουσική για θέατρο, κινηματογράφο). Είναι αυτός που ουσιαστικά δημιούργησε το κίνημα της μελοποιημένης ποίησης και ανάδειξε τους σημαντικότερους σύγχρονους ποιητές μας όπως: τον Άγγελο Σικελιανό, τον Ανδρέα Κάλβο, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Μανόλη Αναγνωστάκη, αλλά και τον Λόρκα, τον Μπρένταν Μπήαμ κ.ά. Μια ζωή γεμάτη μουσική και αγώνες, συλλήψεις, φυλακίσεις, ένα πνεύμα ελεύθερο, ένας άνθρωπος που συνδέθηκε με τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας μας, που «ταξίδεψε» διεθνώς την ελληνική μουσική και που μας άφησε παρακαταθήκη το μεγαλειώδες έργο του το οποίο έχει χαραχτεί για πάντα στις καρδιές μας. 

Συνέθεσε τον πιο αναγνωρίσιμο, ίσως, ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το συρτάκι από την ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), ενώ τραγούδια του ερμηνεύτηκαν από διάσημους καλλιτέχνες, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ και η Εντίθ Πιάφ. Επένδυσε μουσικά γνωστές ταινίες, όπως το «Ζ» (1969), που τιμήθηκε με το βραβείο BAFTA πρωτότυπης μουσικής, τη «Φαίδρα» (1962), με τραγούδια σε στίχους Νίκου Γκάτσου και το «Σέρπικο» (1973), για τη μουσική της οποίας ήταν υποψήφιος για Grammy το 1975 (το ίδιο βραβείο διεκδίκησε και για τη μουσική του «Αλέξη Ζορμπά» το 1966).
Το 1983 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν για τη συνδρομή του στην ενίσχυση της ειρήνης μεταξύ των λαών.

Σημαντική ήταν και η πολιτική παρουσία του, καθώς διατέλεσε υπουργός και τέσσερις φορές εκλεγμένος βουλευτής με το ΚΚΕ και τη ΝΔ. Το 2000 ήταν υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Επίσης, άφησε πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο. 
Παρέμεινε ενεργός ως το τέλος της ζωής του.