Γροθιά στο στομάχι «Ο Εφιάλτης του κυρίου Κάκου» για το θεατρικό κοινό της πόλης, που αυτές τις μέρες έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα σύγχρονο έργο, γραμμένο απ’ τον ηθοποιό - σκηνοθέτη Γρηγόρη Μήτα, που το ΚΘΒΕ ανεβάζει στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών.
Ζητώ από τον πρωταγωνιστή Γιάννη Χαρίση να μου συστήσει τον κύριο Κάκο.
Τι τύπος είναι ο κ. Κάκος;
«Έλα ντε… τι τύπος είναι…; - αναρωτιέται - ..«Άβυσσος είναι», μου απαντά και εξηγεί: Aυτό αποκομίζεις σε ένα πρώτο επίπεδο. Ωστόσο, η ακριβής απάντηση, ενυπάρχει βαθιά μέσα του κι είναι θεωρώ καλά κρυμμένη. Δεν είναι εύκολο να κατανοήσεις την μέσα ταραχή του καθενός…
Περιγράφοντας τον θύτη
Είναι ένας άνθρωπος σκληρός, μυστήριος, αινιγματικός και άτεγκτος. «Μπετόν αρμέ».. «Μασίφ» σε όλα. Με έκδηλη την ψυχική σκληρότητα που την κουβαλά για κάποιον λόγο (αλλά δεν είναι της παρούσης να εξετάσουμε το υπόβαθρο εκ του οποίου ανέκυψε). Φυσικά έχει ψυχαναλυτικό εκτόπισμα, φυσικά και κάπου εδράζεται.. Ίσως εκεί που καταδεικνύει η σύγχρονη ψυχιατρική, μεταξύ των ετών 0-5. Όμως ας σταθούμε στο τώρα του, γιατί αυτό είναι που εισπράττει ο θεατής. Ένας παράξενος, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος, που έως εδώ θα μπορούσε να είναι, αν και με δυσκολία, κοινωνικά αποδεκτός. Σαν να μη φθάνει όμως αυτό, γίνεται παραβατικός, ξεπερνά κάθε όριο κι εκεί είναι που αξίζει να τιμωρηθεί.
Το έργο σε προέκταση των πρόσφατων γεγονότων
Δεν μένω στην δική μας κάστα. Δυστυχώς τέτοιες τερατουργίες συντελούνται σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους και στις μέρες μας η έμφυλη βία έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Αρκεί ένα ζάπιγκ στην τηλεόραση και τα περιστατικά είναι σοκαριστικά επαναλαμβανόμενα.
Οι ηθοποιοί είμαστε μεταφορείς αισθημάτων
Θύτες όπως ο σκηνοθέτης που υποδύομαι, φαινομενικά τα έχουν όλα αλλά δεν τους αρκεί γιατί είναι κάτι πολύ βαθύτερο εκείνο που εκπορεύεται απ’ το υποσυνείδητό τους το οποίο χρίζει πολυεδρική διερεύνηση: κοινωνική, ψυχολογική και κατά βάση ιατρική… Όσο για την γοητεία, το τί corpus έχει ο καθένας και το τι έχει κατακτήσει (χρήματα, δόξα, αναγνώριση κτλ), το βλέπεις και στα γεγονότα που είδαν το φως της δημοσιότητας, δεν μετρά. Χρειάζεται έρευνα σε βάθος για να απαντήσουμε στο έλλειμμα. Το τι φταίει, τι λείπει, γιατί η βία και η άσκηση εξουσίας και η επιβολή προς αδυνάτους (παιδιά, γυναίκες, συζύγους, κοπέλες) και η κακομεταχείρισή τους παράσχουν ευτυχία ή ευχαρίστηση. Ότι κι αν επιχειρήσουμε εμείς να αναλύσουμε θα είναι ελλιπές και ως τέτοιο επισφαλές. Εδώ δεν μας χρειάζονται απόψεις. Δεν αρκεί μια θεωρία για να αποκρυσταλλώσεις τέτοιου τύπου χαρακτήρες και συμπεριφορές. Θέλει γιατρούς. Εμείς οι ηθοποιοί, είμαστε μεταφορείς αισθημάτων.
Ερμηνεύεις με δεινότητα έναν μισητό ρόλο για την σύγχρονη κοινωνία - πώς το κατορθώνεις να μπεις στα «παπούτσια» του..
Δε ξέρω τι να σου απαντήσω.. Αυτή η δουλειά είναι «μαστορική» τέχνη. Ο ηθοποιός είναι τεχνίτης, όπως είναι ένας τσαγκάρης, ένας επιπλοποιός. Πρέπει να δουλεύει ασίγαστα και δια της επαναλήψεως, που επιτυγχάνεται με τις πρόβες, να ανασύρει εικόνες, γεγονότα, περιστατικά και καταστάσεις που είδε και διάβασε, διηγήσεις τρίτων δίχως να προσωποποιεί. Στο σανίδι δεν μεταφέρουμε τον δικό μας ψυχισμό, ούτε μας έχουν εμπιστευτεί το ανέβασμα εκεί πάνω για να κάνουμε drama therapy. Το θέατρο πρέπει να βρίσκει τις ασφαλιστικές δικλείδες που θα επιτρέψει στον ηθοποιό να φέρει έναν ολόκληρο άλλο κόσμο μπροστά, δια μέσου διηγήσεων και ιστόρησης. Όλη η τέχνη και η γοητεία του σμιλέματός της, αυτό που προανέφερα ως μαστοριά, είναι η πρόβα, η καθημερινή δουλειά. Όπως ο τεχνίτης τρίβει και ξανατρίβει το έπιπλο σχηματοποιώντας το, ο ηθοποιός τρίβει το αίσθημα. Φυσικά και είναι και ενδιαφέρουσα, όσο και επώδυνη κάθε φορά η διεργασία ενός ρόλου. Είμαστε μεταφορείς αισθημάτων τεχνητά. Αν μια σκηνή απαιτεί να ουρλιάξω θα γυρίσω τον διακόπτη και θα ουρλιάξω. Μετά το πέρας της πρόβας ή της παράστασης, κλείνει ο διακόπτης, διαφορετικά θα ήταν αδύνατον να υπάρξουμε. Δεν μπορείς να κουβαλάς όλη μέρα τις ζωές των άλλων πάνω σου… μέσα σου… Αναντίρρητα όλοι μας βάζουμε πολύ απ’ την ψυχή μας όσο αυτό διαρκεί. Δίχως ψυχούλα δεν νοείται τίποτα!
Η παράσταση ανοίγει το δρόμο για συζήτηση και ξανακοίταγμα
Μια παράσταση αυτό προσπαθεί πάντα να κάνει. Είναι μονόδρομος η επιδίωξη αυτή, να μπορεί ο ρόλος, οι σκηνές, καθολικά τελικά η θεατρική πράξη, να προκαλεί συζήτηση είτε «του καναπέ», είτε τον δημόσιο διάλογο. Είναι η ουσία του θεάτρου αυτό το λάκτισμα. Εν προκειμένω συνεγείρει να μην μένουμε απαθείς. Να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, όσο κι αν… ο Χατζιδάκις πάντα επίκαιρα θα επαναλαμβάνει έμμετρα στον Κεμάλ «αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ». Το είδες με την ιστορία της 24χρονης από τον Λαγκαδά, το βλέπεις με τον ανεγκέφαλο της Αργυρούπολης που η γυναίκα του χαροπαλεύει αυτή την στιγμή που μιλάμε. Ο κόσμος δεν είναι καλά ψυχικά. Ήρθε κι ο covid και ο εγκλεισμός της πανδημίας και ανέσυρε όλα αυτά τα ζοφερά στοιχεία που ήταν θαμμένα κάτω απ’ το χαλί. Γιατί μπορεί να αναδύθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια όμως σε μεγάλο βαθμό υπήρχαν πάντα.
Υποτιθέμενη συνάντηση Χαρίση - Κάκου.. Τι του λες..
«Δεν το ξαναπαίρνεις απ’ την αρχή»;
«Υπάρχει λόγος και είναι σοβαρός: life is so beautiful»
«Ξαναφιλτράρισε την ζωή, το οφείλεις πρωτίστως στους άλλους και φυσικά στο εαυτό σου. Η ζωή είναι όμορφη… Έχει άλλη μαγεία, έχει να σου δώσει αξίες, συγκινήσεις, χαρές, συναισθήματα… Μην προκαλείς πόνο, μην σπέρνεις τον φόβο… είναι πιο δυνατή η αλήθεια, η αγάπη, ο έρωτας… ζήσε».
Σύνταξη - Επιμέλεια: Χρύσα Σάμου