Μαρία Χατζηιωαννίδου: «Η Μπερνάρντα μου θυμίζει τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη»
Συναντώ τη Μαρία λίγο πριν τις πρόβες στο ΚΘΒΕ ... κι αλήθεια, είμαι εγκρατής, καθώς, η επιβλητική μορφή που υποδύεται (κουβαλά τον ομότιτλο ρόλο) την επισκιάζει.... Αυτό είναι μαγεία στην υποκριτική σκέφτομαι καθώς πλησιάζει στην πόρτα.. να σε ξεπερνά ο ρόλος... και για όσο διαρκεί να περνάς στον κόσμο ως ... ο «άλλος» ... Φταίει που είδα την πρόβα χθες μουρμουρίζω και πίνω μια γουλιά καφέ ενώ με πιάνω έτοιμη να της ζητήσω την άδεια για να το κάνω (!!!)
... είναι κι αυτός ο εκκωφαντικός ήχος απ' το μπαστούνι της εξουσίας, που δεν αποχωρίζεται αυτό το διάστημα που μεγεθύνει την απόσταση, έτσι καθώς συρτός εξουσιαστής προτάσσει την κραταιά ομολογία σκοταδισμού επιβολής και φόβου.... και δεν μου αφήνει περιθώρια να τη συμπαθήσω... ...μα... πώς είναι δυνατόν;
Ανάβω τσιγάρο για να συνέλθω... η παρερμηνεία μεταξύ του φανταστικού ρόλου και της ξεχωριστής προσωπικότητας χάνετε στον καπνό...
Από δω και πέρα απολαμβάνω τη γνωριμία με έναν εξαίρετο άνθρωπο ξεκινώντας την κουβέντα μου μαζί της: Εξ’ αρχής την προσεγγίσαμε ωσάν να μην πρόκειται για ένα «μαντρόσκυλο» που .. «γαυγίζει» γιατί… έτσι του ήρθε!
Θεωρώ ότι είναι διαχρονικά, η γυναίκα που υφίσταται την πίεση της πατριαρχίας. Έχει πολύ συγκεκριμένο διακόνημα στην κοινωνία, μια κοινωνία ανδρών… Προηγούμενα η ίδια της υφίσταται κάθε είδους πίεση που απορρέει εκ της πατριαρχίας: υποταγή, υπακοή, στη θρησκεία, στην οικογένεια, στους γονείς, στην εκκλησία, στον άνδρα, στην κοινωνία.
Εγώ την συναντώ τη στιγμή ακριβώς που είναι περίκλειστη στο κάστρο της με αφόρητες πιέσεις από παντού. Νομίζω ότι δεν θέλει καν να παντρέψει τις κόρες της, κι αυτό είναι ένα σημείο της που αγαπώ, καθώς γνωρίζει καλά κι εκ προοιμίου τί παίζει στις σχέσεις ανδρών – γυναικών εκεί έξω… Κι η ίδια αν δεν είχε στην κατοχή της τα χωράφια της, την περιουσία της και αν δεν άνηκε στην κάστα των επιφανών, η θέση της στη ζωή θα ήταν πλάι σ’ εκείνη των δούλων της… Συμπεριφεριστικά δε, η απολυτότητα κι η αυστηρότητά της είναι πηγαία καθώς τα έχει κι η ίδια υποστεί στο παρελθόν και τώρα τα αναπαράγει. Τώρα περισσότερο από ποτέ, καλείται να υποστηρίξει τον ρόλο που της αναλογεί, άρτια προς όλους αλλά να πάρει και μια ακόμη θέση, αυτή του εκλιπόντος.
Να τηρήσει ισορροπίες, πράγμα πολύ δύσκολο, κατ’ εμέ έως και ακατόρθωτο, και όχι μόνο στην εποχή της αλλά και σε κάθε άλλη στιγμή της ιστορίας. Κι αν τον καιρό εκείνο η εποχή ήταν πατριαρχικά καταπιεστική για το γυναικείο φύλο, τώρα οι γυναίκες πιέζονται να αποδείξουν ότι είναι ωραίες, μορφωμένες, άξιες εργαζόμενες, μητέρες, σύζυγοι, να φροντίζουν γονείς, και τελικά να είναι υπερ-άνθρωποι.
- Βρίσκεις λόγους να την αγαπάς την Μπερνάρντα; Βρίσκω! Eίναι όλοι εκείνοι οι λόγοι που την κατάντησαν να γίνει αυτό που σήμερα μας αποκαλύπτεται. Κι αλήθεια, δεν ξέρω πολλές από μας τις γυναίκες σήμερα, αν ήμασταν σε μιαν ευνοικότερη κοινωνική θέση, με επιφάνεια οικονομική και ένα κάποιο είδος εξουσίας στα χέρια μας, αν δεν θα γινόμασταν «Μπερνάρντες»… Τώρα μας διέπει η διαλλακτικότητα, ο αλτρουισμός, αξίες που ευαγγελιζόμαστε …όμως, θα μοιραζόμασταν προνόμια με άλλους, θα παραμέναμε ίδιες σε άλλες των περιπτώσεων;… ειλικρινά, δε ξέρω…
- Τα αγαπάει τα παιδιά της; Όπως μπορεί… Τα αγαπάει, όπως η εκκλησία τους υπηκόους της σε στεγανά τυπικά: «αν κάνεις αυτό που σου ζητάω ναι, σ’ αγαπώ», «αν είσαι καλό παιδί», «καλή μαθήτρια», «αν είσαι φρόνιμη και υπάκουη» και τόσα άλλα στερεότυπα. Τις αντιλαμβάνεται, νιώθω, περισσότερο σαν γυναίκες στην κοινωνία. Μου θυμίζει τη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη. Ξέρει τι θα συναντήσουν μπροστά τους τα κορίτσια και δεν θέλει να τις παντρέψει… εξάλλου κατά πως λέει «κανείς δεν είναι άξιος για εκείνες»
- Αν παρουσιάζονταν υπερβατικά μπροστά σου εδώ και τώρα, πως θα συμπεριφερόσουν; Θα την κοιτούσα με κατανόηση. Δεν εγκρίνω τους τρόπους της, αυτό είναι δεδομένο. Δεν ξέρω αν θα ήμουν στη θέση της περικυκλωμένη από ευθύνες και κανόνες πως θα λειτουργούσα… Αν υπερβατικά την συναντούσα πάντως ένα είναι δεδομένο: δεν θα την πετροβολούσα, όπως ούτε και κανέναν άλλο άνθρωπο!